Şekil hükümlerinden bağımsız olarak Vergi Usul Kanununa ve/veya Türk Ticaret Kanununa göre tutulması zorunlu olan defterlerde yer alması gereken bilgileri kapsayan elektronik kayıtlar bütünüdür. Şu anki mevzuata göre Yevmiye defteri ve defteri kebir elektronik olarak tutulan defterlerdir (İleride envanter vb defterler de elektronik hale gelebilir).
E-DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE UYMAMA
Elektronik defter tutma zorunluluğu getirilen mükellefler, uygulama kapsamına girdikleri tarihten sonra, kağıt ortamında defter tutamayacaklardır.
Bu mükellefler, kağıt ortamında defter tutmaları halinde, hiç defter tutmamış sayılacaklardır.
Yasal defterlerden birisinin tutulmamış olması Vergi Usul Kanunu'na göre re'sen takdir nedeni olup, bu durum ayrıca iki kat birinci derece usulsüzlük cezasını gerektirmektedir (Takdir komisyonu ayrıca vergi kaybı sonuçlu rapor düzenlerse, VD si vergi ziyaı cezalı tarhiyat yapabilir).
E-DEFTER BERATINI GEÇ ALMAK
Berat e-defterin kayıtlarının tutulduğunu, içindeki bilgilerin değişmez olduğunu, bu bilgilerin hangi tarihte hazır bulunduğunu gösteren bir elektronik belgedir.
Beratın alınmamasının cezası özel usulsüzlük cezasıdır. 350,- TL (2020)
BERAT'I HIÇ ALMAMAK
KDV Kanunu’nun,
29/1. maddesinde; mükelleflerin vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’den, bu Kanun’da aksine hüküm olmadıkça, kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV ile ithal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen KDV’yi indirebilecekleri,
29/3. maddesinde; indirim hakkının vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabileceği,
KDV indirimlerinin reddini gerektirir.
E-DEFTERDE KAYIT CEZASI
Elektronik kayıt, elektronik ortamda tutulan ve elektronik defter ve belgeleri oluşturan, elektronik yöntemlerle erişimi ve işlenmesi mümkün olan en küçük bilgi ögesini ifade eder.
Belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına uymamanın cezası 8.500,00 TL’dir.(2020)
DEFTER RE’SEN TAKDİR AÇISINDAN
VUK Madde 30: Bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş olursa veya vergi incelenmesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmezse,
Hesap döneminin ilk Ayının Beratı, (noter) açılış tasdiki yerine geçer. İlk ayın beratı alınmamışsa bu durum resen takdir sebebidir.
(VUK. 359/2’ye göre ibraz edilmeme gizleme sayılabildiğinden 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezasıyla karşılaşmamak adına dikkat!!!)
Elektronik defter elektronik ortamda ibraz edilmelidir. Defter ve beratların kağıt çıktıları geçerli değildir. Elektronik ortamda saklama ve ibraz yükümlülüğü mükellefin kendisine aittir.
Tutulması zorunlu olan defterlerin veya verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunursa VUK. 359/2 gereğince hürriyeti bağlayıcı ceza gerektirir (18 aydan 3 yıla). İlgili hüküm Elektronik defter için de geçerli olan bir hükümdür.
E-DEFTER VERGİ ZİYAI AÇISINDAN
VUK.’nun 359. madde içeriğine sırasıyla bakılacak olursa; a bendinin birinci fıkrasında,
Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,
«gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar»
Bu fıkra gerçek olmayan kişiler adına hesap açmayı suç saymaktadır. Gerçek olduğu halde ismi yanlış anlaşılan veya sehven yanlış yazılarak açılan hesaplar için herhangi bir ayrım bulunmamaktadır. Diyelim ki Bay A’ya yapılan veresiye satış yanlışlıkla Bay B adına hesap açılarak yazıldı. Bu durum vergi kaybına yol açmadığı halde suç olarak tanımlanmıştır.
«Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler»
Elektronik defter elektronik ortamda ibraz edilmelidir. Elektronik dosyalarla oynanarak beratların bozulması/kırılması e-defterde tahrif olarak nitelendirilebilir.
«Defter, kayıt ve belgeleri gizleyenler»
Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. E- defterde ilk ayın beratı noter açılış tasdiki yerine geçmektedir.
b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar
Elektronik ortamda saklanması gereken defterlere virüs bulaşması veya hacker tarafından dosyaların alınması gibi durumlar mücbir sebep olarak değerlendirilebilir mi? (sahibinin iradesi dışındaki sebeplerle defterlerin elden çıkması…) (Kanun boşluğu var!!!)
E-DEFTER VUK UYUMU
VUK md 219:
Muameleler defterlere zamanında kaydedilir. Şöyle ki:
- Muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtların on günden fazla geciktirilmesi caiz değildir.
- Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri, primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan mazbut vesikalara dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin bunlara işlenmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Ancak bu kayıtlar, muamelelerin esas defterlere 45 günden daha geç intikal ettirilmesine cevaz vermez
BERATLAR üç ay sonra alınmaktadır. Bu durum kayıt zamanı maddesine bir aykırılık oluşturmaktadır. Tebliğ ile bu sürenin değiştirilmesi kanunilik ilkesine aykırılık oluşturur.
TASDİKİ YENİLEME
MADDE 222. Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tesbit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar.
E-Defterde ilk ayın beratı yani ocak ayının beratı 30 Nisan’a kadar verilmektedir. Tebliğ ile bu sürenin değiştirilmesi kanunilik ilkesine aykırılık oluşturur.
TASDiK MAKAMI
MADDE 223. Defterler, iş yerinin, iş yeri olmayanlar için ikametgahın bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar, menkul kıymet ve kambiyo borsasındaki acentaları için borsa komiserliği tarafından tasdik olunur.
Tasdik makamı, bu Kanuna göre tasdike getirilen defterleri sosyal güvenlik ile ilgili kuruluşların mevzuat hükümlerine bağlı kalmaksızın tasdik eder.
Defterler anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında, şirket merkezinin
bulunduğu yer ticaret sicili memuru veya noter tarafından tasdik edilir.
BERAT Alınması ile tasdik gerçekleştiğine göre e-Defterde Tasdik Makamı Gelir Ġdaresi Başkanlığı olmaktadır. Tebliğle noter tasdik makamı olmaktan çıkarılıyor, kanunilik???!!!
YANLIŞ KAYITLARIN DÜZELTİLMESİ
MADDE 217. Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kaidelerine göre düzeltilebilir. Diğer bilumum defter ve kayıtlara rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına veyahut ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle yapılabilir.
Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hale getirmek yasaktır.
E-Defteri kebirde yanlış bir kaydın üzeri çizilerek düzeltilmesi mümkün değildir (edefter öncesi de, çizilerek düzeltme yoktu, kanunun lafzı düzeltilmeli). E-yevmiye defterinde düzeltmeler muhasebe kaidelerine göre yapılır ve anında defteri kebire otomatik olarak aktarılır. E-Berat alındıktan sonra geriye dönük düzeltme yapılamaz, berat alınacak ay içerisinde düzeltme kaydı yapılır.
HESAP DÖNEMİ
MADDE 174. Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır.
Özel hesap dönemleri hariç, hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır.
Şu kadar ki, takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için, bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığı 12 şer aylık özel hesap dönemleri belli edebilir.
E-Defter aylık olarak tutulmaktadır. 12 aylık hükmü aylık olarak değiştirilmelidir.
ELEKTRONİK DEFTER VERGİ DAVALARI
Elektronik defter vergi davaları gündeme gelecektir. Bu konuda açılan davalarda vergi mahkemeleri çoğunlukla dosyayı bilirkişiye sevk etmektedir. Ancak e-defter, e-fatura konularında uzman bilirkişilerin çoğunlukta olduğunu söylemek de mümkün değildir.
Maliye Bakanlığı tebliğler, özelgeler ve kılavuz değişiklikleri ile sistemi etkin bir şekilde işletebileceğini düşünmektedir. Ancak 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ve ilgili diğer kanunlar e-defter, e-fatura özelinde güncellenmelidir. Vergi mahkemelerinin verecekleri kararlar Bölge Ġdare Mahkemeleri veya Danıştay’da temyiz edildikçe belirli bir içtihat oluşmuş olacaktır.
Faydalanılan Kaynak, Prof. Dr. Ersan ÖZ http://www.ersanoz.com/
