Ortada hiçbir şey yokken, bir anda kamuoyunun gündemine girdi.
Vatandaşlarımızın büyük bir kısmı bunun ne olduğunu, neye yaradığını bile bilmiyordu. Ama, bunu "Ekonomik İstikrar Kalkanı" paketi kapsamında yapılan vergi ve SGK prim ertelemesi ile öğrendiler. Neden mi bahsediyoruz, tabi ki, Nace Kodu’ndan.
Nace Kodu Nedir, Ne İşe Yarar?
NACE kodu, işyerinin faaliyet alanını ve bununla bağlantılı olarak işyeri tehlike sınıfı bilgisini veren altı haneli bir kod. Açılımı “Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne” şeklinde, aslında adını da bunun baş harflerinden alıyor.
Yeni bir işyeri açarken, işyerini Ticaret Odası’na kaydettirmeden önce NACE kodunu mutlaka öğrenmeniz gerekiyor.
Nace Kodu’nun, Vergi ve SGK Prim Ertelemesi İle Ne İlgisi Var?
“Vergi ve SGK ertelemesinin Nace Kodu ile ne ilgisi var” diye düşünüyorsunuz değil mi? Var, hem de çok ilgisi var. Maliye, söz konusu Paket kapsamında vergi ertelemesinden yararlanacak mükellefleri Nace Kodu’na göre belirledi. Neden mi böyle yaptı? Çünkü, Maliye’nin elinde Nace Kodu’ndan başka bir kriter yoktu. Yani, buna zorunlu kaldı!
SGK ise, uyanık davranarak prim ertelemesinde Maliye’nin tespit ettiği Nace Kodlarını esas alacağını açıkladı ve topu Maliye’ye attı. Yani, süreç içerisinde Nace Kodu ile ilgili yaşanacak bir hata veya gecikmede, doğrudan Maliye sorumlu olacak. İşin zor kısmı her zaman olduğu gibi yine Maliye’ye kaldı.
Maliye, Ertelemeden Yararlanacak Mükellefleri Tespit Ederken, Hangi Nace Kodu’nu Esas Aldı?
Maliye, mücbie sebep kapsamında yapılacak vergi ve SGK prim ertelemesinden yararlanacak mükellefleri, 518 Sıra No.lu VUK Tebliğinin Resmi Gazete’de yayınlandığı 24 Mart 2020 tarihi itibariyle vergi dairesi sicil kayıtlarında geçerli olan Nace Kodlarını (ana faaliyet kodları) dikkate alarak tespit etti.
Birden fazla Nace Kodu bulunan mükelleflerden mücbir sebep kapsamına girenleri de, vergi dairesine bildirdikleri ilk Nace Kodu’nu dikkate alarak belirledi, sonraki Nace Kodlarını değerlendirmeye almadı.
Nace Kodu’na Kimler ve Neden İtiraz Etti ve Ediyor?
Vergi ertelemesinden yararlanacak mükelleflerin vergi dairesinde kayıtlı ilk Nace Koduna göre tespit şekline, birden fazla Nace Kodu bulunan mükellefler itiraz etti ve ediyor.
İtirazın nedeni ise, birden fazla Nace Kodunda faaliyet gösterilmesine karşılık, vergi ve SGK ertelemesinde vergi dairesine mükellefiyet açtırılırken bildirilen ilk Nace Kodu’nun dikkate alınması.
Bu kapsamdaki itirazların bir kısmı interaktif vergi dairesi üzerinden yapıldı, bir kısmı da yapılmak üzere.
Maliye, Bu İtirazlara Nasıl Bakıyor?
Maliye, vergi dairesi kayıtlarındaki Nace Kodları itibariyle mücbir sebep kapsamında değerlendirilen sektörler arasında bulunmamasına rağmen, sahip oldukları diğer Nace Kodları itibariyle bu sektörlerden herhangi birisinde fiilen iştigal ettiğini ispat ve tevsik eden mükelleflerin vergi dairesinde kayıtlı Nace Kodları yerine, fiilen iştigal ettikleri Nace Kodlarının dikkate alınacağını açıkladı.
Güzel bir düşünce, güzel bir açıklama.
Bu arada, Maliye, bu karışık ortamdan yararlanarak, vergi dairesinde kayıtlı Nace Kodlarını değiştiren mükellefleri de görmezden gelmedi, 24 Mart 2020 tarihinden sonra vergi dairesi sicil ekranlarından Nace Kodu’nu değiştiren mükellefler açısından, bu değişikliğin mücbir sebep kapsamına alınmaları için yeterli olmadığını açıkladı,
Maliye, Nace Kodu İtirazlarının Çözümüne Dönük İç Genelge Çıkardı!
Maliye’nin düne kadar, Nace Kodlarına itirazla ilgili bir düzenlemesi yoktu! Nihayet dün çıkardığı 2020/3 Seri No.lu Uygulama İç Genelgesi ile, bu konuya açıklık getirdi.
- Genelge uyarınca, bu tür itirazları değerlendirmek ve karara bağlamak üzere Vergi Dairesi Başkanlıklarına bağlı olarak ihtiyaca göre bir veya birden fazla “Ana Faaliyet Kodu Değerlendirme Komisyonu” kurulacak.
- Mükellefler itiraz başvurularını, hazırlayacakları “Ana Faaliyet Kodu Değişikliği Raporu” ve fiilen faaliyette bulundukları ana faaliyet alanını ispat etmeye dönük tüm belgeler ile birlikte interaktif vergi dairesi üzerinden yapacaklar.
- Faaliyet kodu değişikliği için, mükellefin ana faaliyet kodu olarak kaydedilmesi gerektiğini iddia ettiği faaliyet kodundan elde ettiği brüt hasılatın, diğer faaliyet kodlarından elde ettiği brüt hasılattan fazla olması gerekiyor.
- Komisyon/Komisyonlar itiraz başvurularını, ibraz edilen rapor ve ekleri çerçevesinde ya da gerekiyorsa ek bilgi ve belge isteyerek değerlendirecek ve başvuru tarihinden itibaren 15 gün içinde sonuçlandıracak.
- Değerlendirmenin olumlu veya olumsuz olması durumuna göre, konuyu yetkili makamların onayına sunacak.
Peki, Maliye’nin Genelgesi, Nace Kodu İtirazlarını Çözebilecek Mi?
Evet, çözebilir ama bu çok zor olacak! Neden mi?
- Baştan Komisyon lafı benimde kulağıma hoş gelmişti ancak, bu zorlu salgın sürecinde sınırlı personelle komisyon oluşturulması, komisyonun toplanarak dosyaları inceleyip karara bağlaması oldukça zor. Bunun yerine doğrudan vergi dairelerine bu yetkinin verilerek, itirazların vergi dairelerince çözüme kavuşturulması daha pratik ve sorunsuz olurdu diye düşünüyorum.
- Salgın sürecinde, itirazlar nedeniyle mükellefler prosedüre boğulmasa, ek bilgi, belge ve rapor istenmese daha iyi olurdu. İtirazlar için mükelleflerden rapor istenilmesi ciddi tepkiye neden oldu. Genelge çıkar çıkmaz, bundan haberi olan mükellef ve meslek mensuplarından çok sayıda arayan oldu ve rapora karşı tepkilerini dile getirdiler. Ancak, Komisyonların mükelleflerin ibraz ettiği belgelerden faaliyet ayrımına göre brüt gelirleri tespit etmesi olanaksız. Bu nedenle, bir yere kadar rapor istenilmesini haklı görebiliriz. Ancak, işlemleri kolaylaştırmak bakımından çok detaya boğmadan raporun örneğine interaktif vergi dairesinde yer verilmesi ve raporun buradan doldurularak yüklenmesi daha uygun ve pratik olurdu. Ayrıca, rapor konusunda da çok fazla tepki alınmazdı.
- Mükelleflerin fiili olarak faaliyette bulunmadıkları Nace Kodları için başvuruda bulunmamaları lazım. Bu başvurular komisyonlar tarafından zaten direkt reddedilecek, ancak komisyonlar boş yere zaman kaybetmiş olacak.
- Bu düzenleme iç genelge ile değil de, mükelleflerin de doğrudan haberdar olacağı şekilde bir Tebliğ ya da Sirküler çıkarılarak yapılsa daha iyi olurdu.
- Birden fazla Nace Kodu bulunan ve bu kodlar kapsamındaki işlerde fiilen faaliyet gösterenlerin mücbir sebep ve vergi ertelemesinden yararlanıp yararlanamayacakları hususunun tespitinde, bu faaliyetlerden elde edilen brüt hasılatların esas alınarak en yüksek brüt hasılat elde edilen faaliyetin ana faaliyet olarak kabul edilmesi son derece doğru. Bu tespit şekline fazla itiraz olacağını da sanmıyorum.
Yalnız bu tespit şekli bir yönüyle eksik. Çünkü, burada, hasılata yansımayan bazı özel durumlara da dikkat etmek gerekebilir. Örneğin, başka bir faaliyetin yanında konut inşaatı ve satışı ile uğraşan mükelleflerin inşaat devam ederken yaptıkları satışlar nedeniyle tahsil ettikleri ancak henüz işin bitmemesi nedeniyle hasılata yansıtamayıp avanslar hesabında izledikleri tutarlar brüt hasılat tespitinde dikkate alınacak mı? Ya da henüz satış yoksa yapılan toplam harcama tutarı brüt hasılat karşılaştırmasında dikkate alınacak mı? Aynı durum, yıllara sari inşaat işleri için de geçerli.
- Bir de, bugün 7 Nisan. Mücbir sebep kapsamında değerlendirilmeyen mükelleflerin Mart ayı KDV ve muhtasar beyannamelerini vermek için tam 19 gün var. Bu 19 günde, mükelleflerin rapor hazırlayarak itiraz başvurusunda bulunmaları, komisyonun ise bu başvuruları inceleyerek karara bağlaması pek mümkün gibi gözükmüyor.
Sonuç Olarak;
Mücbir sebep kapsamında vergi ve SGK prim ertelemesinden yararlanacak olanlara yönelik Nace Kodu tespiti konusunda yapılan itirazların çözümü zor bir süreç. Bu süreçte görev alacaklara Allah’tan kolaylıklar diliyorum.
Devletimize güveniyoruz, Devletimizin yanındayız.
