Sosyal güvenlik uygulamalarında işverenlerin yerine getirmesi gereken birçok yükümlülük bulunuyor. Bu yükümlülükler yerine getirilmediği takdirde de işverenler idari para cezası ödemek zorunda kalabiliyorlar.
İşverenlerin sosyal güvenlikle ilgili yerine getirmesi gereken yükümlülükler ve cezaları genellikle 5510 sayılı Kanun’da yer alsa da bazı durumlarda yükümlülükler başka kanunlarda, cezaları ise 5510 sayılı Kanun’da bulunabiliyor. Bunlardan birisi de defter tasdikine ilişkin hükümler. İşverenler defter tasdiki hükümlerine uymazlarsa vergi mevzuatının yanı sıra sosyal güvenlik açısından da sıkıntı yaşayabilirler.
Hangi Defterler Tasdik Ettirilmeli?
İşverenler yürüttükleri faaliyete göre bazı defterleri tutmak ve faaliyetlerini bu defterlere işlemek zorundalar. Ancak bu işlemler tek başına yeterli olmayıp aynı zamanda bu defterlerin tasdik ettirilmesi gerekiyor. Yoksa deftere yapılan kayıtlar hiçbir anlam ifade etmiyor.
Vergi Usul Kanunu’na göre aşağıda yazılı defterlerin tasdik ettirilmesi mecburi:
1. Yevmiye ve envanter defterleri;
2. İşletme defteri;
3. Çiftçi işletme defteri;
4. İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri; (Basit İstihsal Vergisi defteri dahil)
5. Nakliyat Vergisi defteri;
6. Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri;
7. Serbest meslek kazanç defteri.
Tasdikler Ne Zaman Yapılmalı?
İşverenlerin defterlerini tasdik ettirme yükümlülükleri beş farklı durumda karşımıza çıkıyor. Buna göre, defterlerin aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirilmesi zorunlu:
a) Öteden beri işe devam etmekte olanlar Aralık ayı içinde. (Şayet mükellefin hesap dönemi Maliye Bakanlığı tarafından tespit ediliyorsa, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda)
b) Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce.
c) Vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde.
d) Tasdike tabi defterlerin dolması veya başka sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.
e) Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı içinde.
Tasdik Edilmeyen Defter Geçersiz Sayılır
Yukarıda saydığımız tasdike ilişkin ödevlere uyulmaması halinde sosyal güvenlik uygulamalarında defterler geçersiz sayılıyor. Buna göre;
- Kullanılmaya başlanmadan önce tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu hâlde tasdiksiz tutulmuş olan defterler,
- Kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki ayları,
- Tasdikli sayfalarının dolması üzerine, yeni defter tasdiki yerine, tasdiksiz sayfalara kaydedilen aylar geçersiz sayılır.
Ancak, Vergi Usul Kanununun 352 nci maddesinde; kanuni sürenin sonundan başlayarak 1 ay içinde tasdik ettirilen defterlerin süresinde tasdik ettirilmiş sayılacağı hükme bağlanmış bulunduğundan, tasdiki gereken defterlerin kanuni sürenin sonundan itibaren 1 ay içinde tasdik ettirilmiş olması halinde defter tasdik yönünden geçerli kabul edilir.
Defterlerin geçersiz sayılmasına ilişkin tespitler ise kayıt ve belgelerin SGK denetmen veya müfettişlerince incelenmesi esnasında yapılıyor ve tutanak ile tespit ediliyor.
Geç de Olsa Tasdik Edilmeli
Vergi Usul Kanunu’na göre, defterler kanuni süresi ve kanuni süreyi izleyen bir ay içinde de tasdik ettirilmezse, bu sürelerden sonra tasdik yaptırılsa bile, hiç tasdik ettirilmemiş sayılıyor. Bu sebeple bazı mükellefler, yanlış yönlendirmelerle, eğer süreyi kaçırmışlarsa defterlerini hiç tasdik ettirmemeyi tercih ediyorlar.
Halbuki SGK uygulamasında defterin hiç tasdik ettirilmemesi ile geç tasdikinin cezaları farklı. Bu sebeple geç de olsa defter tasdikinin yapılması önemli.
Para Cezası: 12 Asgari Ücret
İşverenin defterlerini tasdik ettirmemesi halinde sosyal güvenlik uygulamaları doğrultusunda idari para cezası ödemek zorunda kalıyor. Burada defterin hiç tasdik ettirilmemesi veya süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmesi ceza açısından farklılık gösteriyor.
1) Eğer tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu hâlde tasdiksiz tutulmuş olan bir defter varsa;
- Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin oniki katı tutarında, (Yani 2020 yılı için 35.316 TL)
- Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı tutarında, (Yani 2020 yılı için 17.658 TL)
idari para cezası uygulanır.
2) Kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki sigorta primine esas kazanç ödemeleri bulunan ilgili aylara ise aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır.
Örneğin; yevmiye defterinin 2020 Ocak ve Şubat aylarına ilişkin işlemleri tasdik ettirilmeksizin tutulmuşsa bir asgari ücret tutarında (2.943 TL) idari para cezası uygulanır.
İşverenlerin sosyal güvenlikle ilgili yerine getirmesi gereken yükümlülükler ve cezaları genellikle 5510 sayılı Kanun’da yer alsa da bazı durumlarda yükümlülükler başka kanunlarda, cezaları ise 5510 sayılı Kanun’da bulunabiliyor. Bunlardan birisi de defter tasdikine ilişkin hükümler. İşverenler defter tasdiki hükümlerine uymazlarsa vergi mevzuatının yanı sıra sosyal güvenlik açısından da sıkıntı yaşayabilirler.
Hangi Defterler Tasdik Ettirilmeli?
İşverenler yürüttükleri faaliyete göre bazı defterleri tutmak ve faaliyetlerini bu defterlere işlemek zorundalar. Ancak bu işlemler tek başına yeterli olmayıp aynı zamanda bu defterlerin tasdik ettirilmesi gerekiyor. Yoksa deftere yapılan kayıtlar hiçbir anlam ifade etmiyor.
Vergi Usul Kanunu’na göre aşağıda yazılı defterlerin tasdik ettirilmesi mecburi:
1. Yevmiye ve envanter defterleri;
2. İşletme defteri;
3. Çiftçi işletme defteri;
4. İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri; (Basit İstihsal Vergisi defteri dahil)
5. Nakliyat Vergisi defteri;
6. Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri;
7. Serbest meslek kazanç defteri.
Tasdikler Ne Zaman Yapılmalı?
İşverenlerin defterlerini tasdik ettirme yükümlülükleri beş farklı durumda karşımıza çıkıyor. Buna göre, defterlerin aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirilmesi zorunlu:
a) Öteden beri işe devam etmekte olanlar Aralık ayı içinde. (Şayet mükellefin hesap dönemi Maliye Bakanlığı tarafından tespit ediliyorsa, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda)
b) Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce.
c) Vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde.
d) Tasdike tabi defterlerin dolması veya başka sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.
e) Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı içinde.
Tasdik Edilmeyen Defter Geçersiz Sayılır
Yukarıda saydığımız tasdike ilişkin ödevlere uyulmaması halinde sosyal güvenlik uygulamalarında defterler geçersiz sayılıyor. Buna göre;
- Kullanılmaya başlanmadan önce tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu hâlde tasdiksiz tutulmuş olan defterler,
- Kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki ayları,
- Tasdikli sayfalarının dolması üzerine, yeni defter tasdiki yerine, tasdiksiz sayfalara kaydedilen aylar geçersiz sayılır.
Ancak, Vergi Usul Kanununun 352 nci maddesinde; kanuni sürenin sonundan başlayarak 1 ay içinde tasdik ettirilen defterlerin süresinde tasdik ettirilmiş sayılacağı hükme bağlanmış bulunduğundan, tasdiki gereken defterlerin kanuni sürenin sonundan itibaren 1 ay içinde tasdik ettirilmiş olması halinde defter tasdik yönünden geçerli kabul edilir.
Defterlerin geçersiz sayılmasına ilişkin tespitler ise kayıt ve belgelerin SGK denetmen veya müfettişlerince incelenmesi esnasında yapılıyor ve tutanak ile tespit ediliyor.
Geç de Olsa Tasdik Edilmeli
Vergi Usul Kanunu’na göre, defterler kanuni süresi ve kanuni süreyi izleyen bir ay içinde de tasdik ettirilmezse, bu sürelerden sonra tasdik yaptırılsa bile, hiç tasdik ettirilmemiş sayılıyor. Bu sebeple bazı mükellefler, yanlış yönlendirmelerle, eğer süreyi kaçırmışlarsa defterlerini hiç tasdik ettirmemeyi tercih ediyorlar.
Halbuki SGK uygulamasında defterin hiç tasdik ettirilmemesi ile geç tasdikinin cezaları farklı. Bu sebeple geç de olsa defter tasdikinin yapılması önemli.
Para Cezası: 12 Asgari Ücret
İşverenin defterlerini tasdik ettirmemesi halinde sosyal güvenlik uygulamaları doğrultusunda idari para cezası ödemek zorunda kalıyor. Burada defterin hiç tasdik ettirilmemesi veya süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmesi ceza açısından farklılık gösteriyor.
1) Eğer tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu hâlde tasdiksiz tutulmuş olan bir defter varsa;
- Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin oniki katı tutarında, (Yani 2020 yılı için 35.316 TL)
- Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı tutarında, (Yani 2020 yılı için 17.658 TL)
idari para cezası uygulanır.
2) Kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki sigorta primine esas kazanç ödemeleri bulunan ilgili aylara ise aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır.
Örneğin; yevmiye defterinin 2020 Ocak ve Şubat aylarına ilişkin işlemleri tasdik ettirilmeksizin tutulmuşsa bir asgari ücret tutarında (2.943 TL) idari para cezası uygulanır.
Son olarak belirtelim ki defterlerin tasdiksiz tutulması halinde yukarıda belirttiğimiz cezaların yanı sıra vergi idaresi tarafından da incelenmesi halinde usulsüzlük cezası kesilmesi söz konusu olabilir. Yani hem SGK’dan hem de Maliye’den para cezası uygulanabilir. 17.02.2020
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik UzmanıThis email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
