2016 yılında 6728 sayılı Kanun’la getirilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi uygulaması Kırşehir, Çankırı, Bartın ve Amasya illerinde muhtelif tarihlerde uygulanmaya başlamış, diğer iller için ise yürürlük tarihi birkaç kez ertelenmişti. Nihayet Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, 2020 yılı ile birlikte uygulanmaya başlanıyor ve bu sefer bir erteleme olmayacak gibi görünüyor.
Ancak her zaman belirttiğimiz gibi SGK ile Gelir İdaresi arasında koordinasyon ve entegrasyonun sağlanması açısından Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi tek başına bir anlam ifade etmiyor. Söz konusu işbirliğinin dört ayakta gerçekleştirilmesi ve tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamalarının tümünde etkin bir birliğin sağlanması gerekiyor. Bu yönüyle Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, iyi niyetli ancak yetersiz ve hatta mevcut durumda mükellefleri rahatlatmaktan öte iş yükü açısından sıkıntıya sokacak bir düzenleme gibi görünüyor. Bu nedenle sığ düzenlemelerden öte kapsamlı bir reformla bu koordinasyonun sağlanması, akademik camia ve uygulayıcıların daha çok fikirlerinin alınması daha doğru olacaktır.
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili özellikle, ücret gizliliği politikasını olumsuz etkileyecek olması sebebiyle önemli eleştiriler yöneltilmişti. Bu konu ile de ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı geçtiğimiz günlerde bir sirküler yayınladı. Ancak mail kutumuz hala bu konuda gelen sorularla dolup taşmakta. Bu sebeple basitçe konuya açıklık getirmeye çalışalım:
İki Tür Beyanname Olacak
2020 yılıyla birlikte uygulanmaya başlanacak Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili iki seçenek var ve iki farklı beyanname kodu mevcut: 1003A ile 1003B.
Birinci seçenekte, işverenler mevcut e-beyanname kullanıcı kodu ve şifreleriyle gerek ücretlere ilişkin gerekse de vergi tevkifatlarına ilişkin diğer bildirimleri tek şifre ile yapabilecekler ve sadece 1003A kodlu beyannameyi kullanacaklar. Yani ücret gizliliği ile ilgili bir önlem almamış olacaklar.
İkinci seçenekte, işverenler ücret gizliliğine ilişkin yeni bir özel şifre talep edebilecekler. Bu durumda, 1003A kodlu beyanname ile ücret ödemelerine ilişkin vergi kesintileri haricinde ilgili dönem içinde yapılan ödemeler veya tahakkuk ettirilen kârlar ve iratlar ile buna ilişkin tevkif edilen vergileri kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte beyanı mümkün. Bununla birlikte, sadece hizmet erbabına ödenen ücretlerden yapılan vergi kesintilerini matrahlarıyla birlikte ve sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ve prim ödeme gün sayılarını 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile mevcut e-beyanname şifresinden ayrı olarak kullanıcı kodu, parola ve şifre alınması suretiyle elektronik ortamda gönderilebilmesine imkân sağlandı.
Buna göre;
1. Genel e-Beyanname Gönderme Şifresi İle;
- Ücrete ilişkin MPHB (1003B) dışında kalan Gelir, Kurum, KDV, Damga vb. tüm beyannameler gönderilebilecek.
- Yalnızca tek kullanıcı tarafından alınabilecek.
- Sigortalılara ilişkin prim ve hizmet bölümü hariç olmak üzere ücrete ilişkin MPHB (1003B) ve diğer tüm beyannameler görüntülenebilecek.
2. Ücrete İlişkin Alınacak Şifre İle;
- Yalnızca ücrete ilişkin MPHB (1003B) gönderilebilecek.
- Mükellefiyetli şubelerin her biri için ayrı bir kullanıcı alınabilecek.
- Yalnızca ücrete ilişkin MPHB (1003B) görüntülenebilecek.
Beyanname Ne Zaman ve Nereye Verilecek?
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, 115 Nolu VUK Sirküleri uyarınca takip eden ayın 26 ncı günü saat 23.59’a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda gönderilecek. Beyannamenin kağıt ortamında verilmesi mümkün olmayacak.
Ayın 15’i ile müteakip ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin bildiriminde esas alınacak ay, 15 inci günün içinde bulunduğu ay olacak. Buna göre söz konusu bilgiler, en geç beyannamenin ilişkin olduğu ayı takip eden ayın 26 ncı günü saat 23.59’a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine dahil edilecek.
Özel Bina İnşaatı ve İhale Konusu İşlerde Dikkat
Biten özel bina inşaat ve ihale konusu işler ile çalıştırılan tüm sigortalıların işten ayrılış bildirgesi verilmiş olan işyerleri için, sadece prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini ihtiva eden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, işlemlerin gerçekleşmiş olduğu ay içerisinde de verilebilecek.
Şu kadar ki söz konusu işlemlere ilişkin sigortalıların bir önceki aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyan edilmesini gerektiren bir durum olması halinde bu beyannamenin de verilmesi gerekli. Bununla birlikte, aynı döneme ait olup kanuni süresi içerisinde verilmesi gereken Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin, söz konusu işlemlere münhasır olarak verilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde yer alan bilgileri de kapsaması gerekiyor.
Beyanname Hatalı Verilirse…
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin kanuni beyanname verme süresi içerisinde elektronik ortamda verilmesi gerekiyor. Kanuni süresi içerisinde veya kanuni süresinden sonra verilen beyannamenin hatalı ve/veya eksik olduğu hallerde, süresinde veya süresi geçtikten sonra bu hata ve/veya eksiklikleri düzeltici mahiyette elektronik ortamda yeni bir beyanname verilmesi mümkün olacak.
5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerine ilişkin yasal süresi geçirildikten sonra düzenlenecek olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannameleri elektronik ortamda verilecek ve bu beyannameler SGK tarafından, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 103 üncü maddesine istinaden incelenerek uygun görülmesi halinde işleme alınacak.
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’nin Verilmemesinin Yaptırımı Ne Olacak?
Prim tahakkukuna ve sigortalıların sosyal güvenlik haklarına dayanak teşkil eden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesindeki sigortalıların, prime esas kazançlarının veya hizmetlerinin bildirilmediği, eksik ya da geç bildirildiği anlaşılan her bir işyeri için;
1) Beyannamenin asıl olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,
2) Beyannamenin ek olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,
3) Ek beyannamenin, 5510 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin beşinci fıkrasına istinaden Kurumca resen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,
4) Beyannamenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri ve kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği ya da sadece hizmetlerinin Kuruma eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması hâlinde, beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık beyannamedeki her bir işyeri için,
a) Kamu idareleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin üç katını geçmemek üzere sigortalı başına aylık asgari ücret tutarında,
b) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin iki katını geçmemek üzere sigortalı başına yarım asgari ücret tutarında,
c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar hakkında aylık asgari ücreti geçmemek üzere sigortalı başına asgari ücretin üçte biri tutarında,
ç) Beyannamedeki her bir işyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması hâlinde ise beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin onda birinden az, iki katından fazla olmamak üzere tespit edilen prime esas kazanç tutarında, idari para cezası uygulanacak.
Ayrıca, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine ilişkin fiillerin vergi kanunlarına göre vergi cezası kesilmesini gerektirmesi halinde 213 sayılı Kanun uyarınca vergi dairelerince de ceza kesilecek. 20.01.2020
Ancak her zaman belirttiğimiz gibi SGK ile Gelir İdaresi arasında koordinasyon ve entegrasyonun sağlanması açısından Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi tek başına bir anlam ifade etmiyor. Söz konusu işbirliğinin dört ayakta gerçekleştirilmesi ve tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamalarının tümünde etkin bir birliğin sağlanması gerekiyor. Bu yönüyle Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, iyi niyetli ancak yetersiz ve hatta mevcut durumda mükellefleri rahatlatmaktan öte iş yükü açısından sıkıntıya sokacak bir düzenleme gibi görünüyor. Bu nedenle sığ düzenlemelerden öte kapsamlı bir reformla bu koordinasyonun sağlanması, akademik camia ve uygulayıcıların daha çok fikirlerinin alınması daha doğru olacaktır.
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili özellikle, ücret gizliliği politikasını olumsuz etkileyecek olması sebebiyle önemli eleştiriler yöneltilmişti. Bu konu ile de ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı geçtiğimiz günlerde bir sirküler yayınladı. Ancak mail kutumuz hala bu konuda gelen sorularla dolup taşmakta. Bu sebeple basitçe konuya açıklık getirmeye çalışalım:
İki Tür Beyanname Olacak
2020 yılıyla birlikte uygulanmaya başlanacak Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili iki seçenek var ve iki farklı beyanname kodu mevcut: 1003A ile 1003B.
Birinci seçenekte, işverenler mevcut e-beyanname kullanıcı kodu ve şifreleriyle gerek ücretlere ilişkin gerekse de vergi tevkifatlarına ilişkin diğer bildirimleri tek şifre ile yapabilecekler ve sadece 1003A kodlu beyannameyi kullanacaklar. Yani ücret gizliliği ile ilgili bir önlem almamış olacaklar.
İkinci seçenekte, işverenler ücret gizliliğine ilişkin yeni bir özel şifre talep edebilecekler. Bu durumda, 1003A kodlu beyanname ile ücret ödemelerine ilişkin vergi kesintileri haricinde ilgili dönem içinde yapılan ödemeler veya tahakkuk ettirilen kârlar ve iratlar ile buna ilişkin tevkif edilen vergileri kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte beyanı mümkün. Bununla birlikte, sadece hizmet erbabına ödenen ücretlerden yapılan vergi kesintilerini matrahlarıyla birlikte ve sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ve prim ödeme gün sayılarını 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile mevcut e-beyanname şifresinden ayrı olarak kullanıcı kodu, parola ve şifre alınması suretiyle elektronik ortamda gönderilebilmesine imkân sağlandı.
Buna göre;
1. Genel e-Beyanname Gönderme Şifresi İle;
- Ücrete ilişkin MPHB (1003B) dışında kalan Gelir, Kurum, KDV, Damga vb. tüm beyannameler gönderilebilecek.
- Yalnızca tek kullanıcı tarafından alınabilecek.
- Sigortalılara ilişkin prim ve hizmet bölümü hariç olmak üzere ücrete ilişkin MPHB (1003B) ve diğer tüm beyannameler görüntülenebilecek.
2. Ücrete İlişkin Alınacak Şifre İle;
- Yalnızca ücrete ilişkin MPHB (1003B) gönderilebilecek.
- Mükellefiyetli şubelerin her biri için ayrı bir kullanıcı alınabilecek.
- Yalnızca ücrete ilişkin MPHB (1003B) görüntülenebilecek.
Beyanname Ne Zaman ve Nereye Verilecek?
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, 115 Nolu VUK Sirküleri uyarınca takip eden ayın 26 ncı günü saat 23.59’a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda gönderilecek. Beyannamenin kağıt ortamında verilmesi mümkün olmayacak.
Ayın 15’i ile müteakip ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin bildiriminde esas alınacak ay, 15 inci günün içinde bulunduğu ay olacak. Buna göre söz konusu bilgiler, en geç beyannamenin ilişkin olduğu ayı takip eden ayın 26 ncı günü saat 23.59’a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine dahil edilecek.
Özel Bina İnşaatı ve İhale Konusu İşlerde Dikkat
Biten özel bina inşaat ve ihale konusu işler ile çalıştırılan tüm sigortalıların işten ayrılış bildirgesi verilmiş olan işyerleri için, sadece prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini ihtiva eden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, işlemlerin gerçekleşmiş olduğu ay içerisinde de verilebilecek.
Şu kadar ki söz konusu işlemlere ilişkin sigortalıların bir önceki aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyan edilmesini gerektiren bir durum olması halinde bu beyannamenin de verilmesi gerekli. Bununla birlikte, aynı döneme ait olup kanuni süresi içerisinde verilmesi gereken Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin, söz konusu işlemlere münhasır olarak verilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde yer alan bilgileri de kapsaması gerekiyor.
Beyanname Hatalı Verilirse…
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin kanuni beyanname verme süresi içerisinde elektronik ortamda verilmesi gerekiyor. Kanuni süresi içerisinde veya kanuni süresinden sonra verilen beyannamenin hatalı ve/veya eksik olduğu hallerde, süresinde veya süresi geçtikten sonra bu hata ve/veya eksiklikleri düzeltici mahiyette elektronik ortamda yeni bir beyanname verilmesi mümkün olacak.
5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerine ilişkin yasal süresi geçirildikten sonra düzenlenecek olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannameleri elektronik ortamda verilecek ve bu beyannameler SGK tarafından, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 103 üncü maddesine istinaden incelenerek uygun görülmesi halinde işleme alınacak.
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’nin Verilmemesinin Yaptırımı Ne Olacak?
Prim tahakkukuna ve sigortalıların sosyal güvenlik haklarına dayanak teşkil eden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesindeki sigortalıların, prime esas kazançlarının veya hizmetlerinin bildirilmediği, eksik ya da geç bildirildiği anlaşılan her bir işyeri için;
1) Beyannamenin asıl olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,
2) Beyannamenin ek olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,
3) Ek beyannamenin, 5510 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin beşinci fıkrasına istinaden Kurumca resen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,
4) Beyannamenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri ve kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği ya da sadece hizmetlerinin Kuruma eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması hâlinde, beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık beyannamedeki her bir işyeri için,
a) Kamu idareleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin üç katını geçmemek üzere sigortalı başına aylık asgari ücret tutarında,
b) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin iki katını geçmemek üzere sigortalı başına yarım asgari ücret tutarında,
c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar hakkında aylık asgari ücreti geçmemek üzere sigortalı başına asgari ücretin üçte biri tutarında,
ç) Beyannamedeki her bir işyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması hâlinde ise beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin onda birinden az, iki katından fazla olmamak üzere tespit edilen prime esas kazanç tutarında, idari para cezası uygulanacak.
Ayrıca, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine ilişkin fiillerin vergi kanunlarına göre vergi cezası kesilmesini gerektirmesi halinde 213 sayılı Kanun uyarınca vergi dairelerince de ceza kesilecek. 20.01.2020
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
