I- GİRİŞ
Sigortalının ölümü sonrası geride kalan aile bireyleri yaşadıkları sosyal tehlike nedeniyle gelir kaybına uğrar. Sigortalının ölümü sonrası sosyal tehlikeye uğradığı için(1) geçim sıkıntısı yaşaması muhtemel olan sigortalının dul kalan eşi, bekar, dul veya boşanmış kız çocuğu, ölüm sosyal tehlikesi nedeniyle mahrum kalacağı maddi desteğin yerini alacak bir sosyal yardıma gereksinim duyar(2).
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’u(3), sigortalının ölümü sonrası geçimleri sigortalı tarafından sağlanan aile bireylerinin geleceklerini güvence altına almak amacıyla, ölüm sigortası düzenlemesine yer vermiştir.
5510 sayılı Kanun’un 54. maddesine göre anne ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı (5510, md. 54/I-a.3), hem eşinden, hem de anne ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da anne ve/veya babasından aylık bağlanacağı (5510, md. 54/I-a.5) hükmü bulunmakla birlikte, kız çocukları açısından ölüm aylığına esas hak sahipliğinin, ölümün gerçekleştiği tarihteki sosyal sigorta mevzuatına göre belirlenmesi(4) ilkesi gereği, kız çocuklarına, anne ve baba üzerinden ya da eş ve anne-baba üzerinden olmak üzere iki aylık bağlanıp bağlanamayacağı yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
II- ÖLÜM AYLIĞI KOŞULLARI
Temel koruma birimi olarak aileyi esas alan ölüm sigortası, diğer sigorta kollarından farklı olarak sigortalının kendisine değil, ölüme bağlı olarak geride kalan hak sahiplerine sosyal güvence sağlar. Yasa koyucu, Türk toplumunun aile ve sosyal yapısını gözeterek sigortalının eşi, çocukları, anne ve babasını(5) hak sahibi saymıştır(6).
5510 sayılı Kanun gereği, geride kalan aile bireylerinin, ölüm sigortası kapsamından ölüm aylığına hak kazanabilmeleri için üç koşulun sağlamış olması gerekir. Bu koşulların ilki sigortalının ölümü, ikincisi sigortalının sağlığında belirli bir süre prim ödemesinin olması, son koşul ise geride kalanların 5510 sayılı Kanunda tanımlanmış olan hak sahibi niteliğini taşımasıdır(7).
Sigortalının ölüm biçiminin bir önemi bulunmamakla birlikte, sigortalının iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle ölmesi veya sigortalının iş kazası veya meslek hastalığı almakta iken ölmesi durumunda, hak sahipleri ölüm gelirine hak kazandığı gibi sigortalının prim ödemesi ölüm aylığına hak kazanmaya yeterse hak sahiplerine ölüm aylığı dışında ölüm geliri de bağlanır (5510, md. 16, 22, 32, 34)(8).
Belirtmeliyiz ki; ölenin mirasının reddedilmesi, -sosyal sigortalardaki zorunluluk ilkesi- gereği(9), mirası reddedenin hak sahibi niteliği taşıması koşuluyla ölüm aylığı almasını engellemez(10).
Ölüm aylığı bağlanabilmesi için gerekli sigortalılık süresi ve/veya prim ödeme gün sayısı tabloda yer almaktadır(11).
|
Aylık Statüsü |
Ölüm tarihi |
Ölüm Aylığı İçin Gerekli Prim Ödeme Süresi |
|
4/I-a veya 4/I-b veya 4/I-c |
30.9.2008 sonrası |
En az 1800 gün prim ödenmiş olması (4/I-a sigortalıları için her türlü borçlanma hariç en az 5 yıl sigortalılık süresi + 900 gün prim) |
|
Emekli Sandığı (5434) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
En az 10 yıl (3600 gün) prim ödenmiş olması (5 yıl/1800 gün prim ödemesi varsa 5510, md. 32 ve md. 34 kapsamında aylık bağlanır.) |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
En az 5 yıl sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödenmesi (borçlanmayla tamamlanabilir) |
|
Tarım SSK (2925 sayılı Kanun) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
En az 5 yıl sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödenmesi (borçlanmayla tamamlanabilir) |
|
Bağ-Kur |
-04.10.2000 öncesi veya -08.08.2001-01.08.2003 arası |
En az 1080 gün prim ödenmiş olması (Eksik kalan süreler borçlanmayla tamamlanabilir) |
|
-04.10.2000-07.08.2001 arası -02.08.2003-30.09.2008 arası |
En az 1800 gün prim ödenmiş olması (Eksik kalan süreler borçlanmayla tamamlanabilir) |
|
|
Tarım Bağ-Kur (2926 sayılı Kanun) |
-04.10.2000 öncesi veya -08.08.2001-01.08.2003 arası |
En az 1080 gün prim ödenmiş olması (Eksik kalan süreler borçlanmayla tamamlanabilir) |
|
-04.10.2000-07.08.2001 arası -02.08.2003-30.09.2008 arası |
En az 1800 gün prim ödenmiş olması (Eksik kalan süreler borçlanmayla tamamlanabilir) |
|
|
Banka Sandıkları (Aktif(12) veya SGK’ya devir) |
01.10.2008 öncesi |
En az 5 yıl sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödenmesi (borçlanmayla tamamlanabilir) |
|
Banka Sandıkları (Aktif veya SGK’ya devir) |
30.09.2008 sonrası |
En az 1800 gün prim ödenmiş olması veya her türlü borçlanma hariç en az 5 yıl sigortalılık süresi + 900 gün prim bulunması |
III- DUL EŞİN HAK SAHİPLİĞİ
Hak sahiplerinden ilki dul eştir. Dul eşe aylık bağlanması için iki şart aranmaktadır. Bunların ilki sigortalının ölüm tarihinde Türk Medeni Kanun’una göre evlilik birlikteliğinin bulunması, diğer şart ise dul eşin sigortalının ölümü sonrası evlenmemesidir. Dolayısıyla dul eşin gelir ya da aylık alması veya sigortalı olarak çalışması ölüm aylığı almasına engel değildir.
Ancak 01.10.2008 tarihinden sonra ölen 4/I-a, 4/I-b veya 4/I-c sigortalısının hak sahibi eşi dışında, ölüm aylığı alan başka çocuk yok ise eşin çalışması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ya da aylık alması ölüm aylık hissesini % 75’den % 50’ye (5510, md. 34) indirir(13). Aynı oranlar, aktif ve SGK’ya devir banka sandıklarından aylık bağlanacak dul eşler içinde geçerlidir. (5510, geçici md. 20/XI) Yine ölen 5434 sayılı Emekli Sandığı iştirakçisi sigortalının dul eşinin, başka aylık alan yoksa yüzde 75, aylık alan bir çocuk varsa yüzde 60 olan aylık hissesi emekli, adi malullük, vazife malullüğü aylığı alan veya iştirakçi olan dul eş için yüzde 50 olarak uygulanır (5434, md. 68).
5510 sayılı Kanuna göre, dul eşin evlenmesi halinde aylığı kesilir, evlilik ölüm nedeniyle sona ererse dul eşe yeniden aylık bağlanır. Sonraki eşin ölümü sonrası önceki ve sonraki eşinden de ölüm aylığına hak kazanan eşe tercih ettiği aylık bağlanır(14). (5510, md. 54/I)
Eşlerin birinden ölüm geliri, diğerinden ölüm aylığı alma hakkı bulunan dul eşe gelir ve aylık mukayesesi yapılarak yüksek olan tam düşük olan yarım bağlanır(15). (5510, md. 54/son)
IV- KIZ ÇOCUKLARININ HAK SAHİPLİĞİ
5510 sayılı Kanun’a göre diğer bir hak sahibi ise sigortalının kız çocuğudur. 5510 sayılı Kanunda, sigortalının bekâr veya boşanmış ya da dul kalmış veya sonradan bu duruma düşmüş olan, sigortalı çalışması bulunmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ya da aylık almayan kız çocukları, hak sahibi olarak nitelendirilmiştir.
5510 sayılı Kanun’daki bu düzenleme gereği, sigortalının kız çocuklarının hak sahipliğini, genel ve özel olmak üzere iki şarta bağlanmıştır. Sigortalının çocuklarının ölüm aylığına hak kazanabilmeleri için aranan genel şartlar, 5510 sayılı Kanun (uzun vade sigorta primine tabi) veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmamak veya asli sigortalı gelir ya da aylığı almamaktır.
Kız çocukları için aranan özel şart ise kız çocuğunun medeni hali ile ilgilidir. Kız çocukları evlenmedikleri sürece hak sahipliği niteliğini taşır. Boşanmış veya eşinin ölümü nedeniyle dul kalmış kız çocukları da bekâr kız çocukları gibi hak sahibi sayılır. Kız çocukları için yaş ve öğrenim şartı aranmaz(16). Diğer bir anlatımla kız çocukları için hak sahipliği medeni durum ve sigortalılık/gelir-aylık alma ilişkisine bağlıdır.
Belirtelim ki; 01.10.2008 tarihinden önce yürürlükte bulunan sosyal sigorta kanunları kız çocuklarının hak sahibi sayılma koşullarını farklı belirlemiştir. Bütün sigorta kanunları kız çocuklarının hak sahipliği için evli olmamak, evli olmakla beraber sonradan boşanmak veya dul kalmayı genel koşul görmüştür. Bu şartlar yanında, 506 sayılı Kanuna göre, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi bir işte çalışmayan, buralardan asli sigortalı geliri veya aylığı almayan kız çocukları hak sahibidir. Banka sandıkları için de aynı şartlar geçerlidir. 1479 sayılı Kanun ise önceleri geçimi sağlayacak gelir bulunmama şartını sonradan sigortalı çalışmamak veya kendi sigortalılığı nedeniyle aylık almamak olarak revize etmiştir(17). 5434 sayılı Kanun ise kız çocuğunun devlet memuru olmamasını (5434 veya 5510, md. 4/I-c sigortalısı olmayan) aylık almak için yeterli görmüştür. Tarım SSK ve Tarım Bağ-Kur Kanunlarında ise dönem içerisinde değişiklik olmakla birlikte son değişiklikte sigortalı çalışmamak veya kendi sigortalılığı nedeniyle aylık almamak aylık için aranan şarttır.
Kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanması için gerekli şartlar tabloda yer almaktadır.
|
Aylık Statüsü |
Ölüm tarihi |
Kız Çocukları İçin Hak Sahipliği Koşulları |
|
4/1-a, 4/I-b, 4/I-c |
30.09.2008 sonrası |
-Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak (7103 sayılı yasaya göre değişiklik yapıldı) -Asli Sigortalı Geliri/Aylığı Almamak -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
-Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak (7103 sayılı yasaya göre değişiklik yapıldı) -Asli Sigortalı Geliri/Aylığı Almamak -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
Emekli Sandığı (5434) |
Ölüm tarihinin önemi bulunmuyor. |
-Devlet Memuru Olmamak (5434 veya 5510, md. 4/I-c Sigortalısı Olmamak) -5434 veya 5510, md. 4/I-c Kapsamında Aylık Almamak -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
01.10.2016 tarihi öncesindeki uygulama: -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak -Geçimini Sağlayacak Başka Bir Geliri Olmamak (Gelirleri Toplamının Brüt Asgari Ücretten Fazla Olmaması) |
|
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
01.10.2016 tarihinden itibaren uygulama: -Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak (7103 sayılı yasaya göre değişiklik yapıldı) -Asli Sigortalı Geliri/Aylığı Almamak -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
|
04.10.2000-07.08.2001 arası veya 02.08.2003-30.09.2008 arası |
-Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak (7103 sayılı yasaya göre değişiklik yapıldı) -Asli Sigortalı Geliri/Aylığı Almamak -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
-Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak (7103 sayılı yasaya göre değişiklik yapıldı) -Herhangi bir statüde aylık almamak (ölüm gelir/aylığı dahil) -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
04.10.2000-07.08.2001 arası veya 02.08.2003-30.09.2008 arası |
-Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak -Asli Sigortalı Geliri/Aylığı Almamak -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
-Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak (7103 sayılı yasaya göre değişiklik yapıldı) -Herhangi bir statüde aylık almamak (ölüm gelir/aylığı dahil) -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
07.09.1999 sonrası |
-Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak (7103 sayılı yasaya göre değişiklik yapıldı) -Asli Sigortalı Geliri/Aylığı Almamak -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
|
|
Banka Sandıkları (faal veya SGK’ya devredilen) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
-Türkiye’de/Yurtdışında Sigortalı Çalışmamak (7103 sayılı yasaya göre değişiklik yapıldı) -Asli sigortalı geliri/aylığı almamak -Evlenmemiş, boşanmış, dul kalmış olmak |
A- KIZ ÇOCUKLARINA, ANNE-BABADAN İKİ AYLIK BAĞLANMASI
5510 sayılı Kanun’un 54. maddesine göre, anne ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamının, az olan aylığın yarısının bağlanacağı hükmü anne ve babanın ikisinin de ölümünün 01.10.2008 tarihinden sonra gerçekleşmiş olması halinde söz konusudur. Ölümlerden en az birinin ya da iki ölümün 01.10.2008 tarihinden önce gerçekleşmiş olması ve/veya sigortalılık statülerinin 4/I-a, 4/I-b ve 4/I-c statüsü dışında olması halinde Kanun’un 54. maddesi hükmü uygulanmaz.
Bu nedenle ölüm tarihi ve sigortalılık statüsüne bağlı olarak kız çocukları ölen anne ve babadan dolayı tek aylık veya yüksek olan tam düşük olan yarım olmak üzere iki aylık ya da iki tam aylık alabilir. Anne ve babaları ölen kız çocuklarına bağlanacak olan ölüm aylığını gösterir tablo aşağıda sunulmuştur.
|
Anne-Babanın Sigorta Statüsü |
Alınacak Aylık |
|
İkisi de SSK statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
İkisi de 4/I-a statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri SSK diğeri 4/I-a statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri SSK diğeri 4/I-b statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri SSK diğeri 4/I-c statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri SSK diğeri Bağ-Kur statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri SSK diğeri Emekli Sandığı statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri SSK diğeri Aktif Banka Sandığı statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri SSK diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri SSK diğeri Tarım SSK statüsünde (08.09.1999 öncesi ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri SSK diğeri Tarım SSK statüsünde (07.09.1999 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri SSK diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri SSK diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-a diğeri Bağ-Kur statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-a diğeri Emekli Sandığı statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-a diğeri Aktif Banka Sandığı statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-a diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri 4/I-a diğeri Tarım SSK statüsünde (08.09.1999 öncesi ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri 4/I-a diğeri Tarım SSK statüsünde (07.09.1999 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-a diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri 4/I-a diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
|
|
|
İkisi de Bağ-Kur statüsünde |
Tek aylık(18) |
|
İkisi de 4/I-b statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri Bağ-Kur diğeri 4/I-b statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri Bağ-Kur diğeri 4/I-c statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri Bağ-Kur diğeri Emekli Sandığı Statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri Bağ-Kur diğeri Aktif Banka Sandığı statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri Bağ-Kur diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri Bağ-Kur diğeri Tarım SSK statüsünde (08.09.1999 öncesi ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri Bağ-Kur diğeri Tarım SSK statüsünde (07.09.1999 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri Bağ-Kur diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri Bağ-Kur diğer Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-b diğeri 4/I-c statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri 4/I-b diğeri Emekli Sandığı Statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-b diğeri Aktif Banka Sandığı statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-b diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı statüsünde (01.10.2008 öncesi ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-b diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı statüsünde (30.09.2008 sonrası ölüm) |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri 4/I-b diğeri Tarım SSK statüsünde (08.09.1999 öncesi ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri 4/I-b diğeri Tarım SSK statüsünde (07.09.1999 sonrası ölüm) |
İki Tam aylık |
|
Biri 4/I-b diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri 4/I-b diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
|
|
|
İkisi de Emekli Sandığı statüsünde |
Tek aylık |
|
Biri Emekli Sandığı diğeri 4/I-c statüsünde |
İki tam aylık |
|
İkisi de 4/I-c statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri Emekli Sandığı diğeri Aktif Banka Sandığı Statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri Emekli Sandığı diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri Emekli Sandığı diğeri Tarım SSK statüsünde (08.09.1999 öncesi ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri Emekli Sandığı diğeri Tarım SSK statüsünde (07.09.1999 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri Emekli Sandığı diğeri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri Emekli Sandığı diğeri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-c diğeri Aktif Banka Sandığı Statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-c diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde (01.10.2008 öncesi ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-c diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde (30.09.2008 sonrası ölüm) |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri 4/I-c diğeri Tarım SSK statüsünde (08.09.1999 öncesi ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri 4/I-c diğeri Tarım SSK statüsünde (07.09.1999 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
Biri 4/I-c diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) |
Tek aylık |
|
Biri 4/I-c diğeri Tarım Bağ-Kur statüsünde (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) |
İki tam aylık |
|
|
|
|
İkisi de Tarım SSK statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
Biri Tarım SSK (08.09.1999 öncesi ölüm) diğeri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) statüsü |
Tek aylık |
|
Biri Tarım SSK (07.09.1999 sonrası ölüm) diğeri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) statüsü |
Tek aylık |
|
Biri Tarım SSK (08.09.1999 öncesi ölüm) diğeri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) statüsü |
Tek aylık |
|
Biri Tarım SSK (07.09.1999 sonrası ölüm) diğeri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) statüsü |
İki aylık |
|
Biri Tarım SSK (08.09.1999 öncesi ölüm) diğeri Aktif Banka Sandığı statüsünde |
Tek aylık |
|
Biri Tarım SSK (07.09.1999 sonrası ölüm) diğeri Aktif Banka Sandığı statüsünde |
İki tam aylık |
|
Biri Tarım SSK (08.09.1999 öncesi ölüm) diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde |
Tek aylık |
|
Biri Tarım SSK (07.09.1999 sonrası ölüm) diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde |
İki tam aylık |
|
|
|
|
İkisi de Tarım Bağ-Kur statüsü |
Tek aylık |
|
Biri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) diğeri Aktif Banka Sandığı statüsü |
Tek aylık |
|
Biri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) diğeri Aktif Banka Sandığı statüsü |
İki tam aylık |
|
Biri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000 öncesi veya 07.08.2001-01.08.2003 arası ölüm) diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde |
Tek aylık |
|
Biri Tarım Bağ-Kur (04.10.2000-07.08.2001 arası veya 01.08.2003 sonrası ölüm) diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde |
İki tam aylık |
|
|
|
|
İkisi de Aktif Banka sandığı statüsünde (aynı sandıklar) |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
|
İkisi de Aktif Banka sandığı statüsünde (farklı sandıklar) |
İki tam aylık |
|
Biri Aktif banka sandığı statüsünde diğeri SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde |
İki tam aylık |
|
İkisi de SGK’ya devredilen Banka Sandığı Statüsünde |
Yüksek olan tam düşük olan yarım |
B- EŞİ VE ANNE-BABASI ÖLEN KADINLARA EŞ VE ANNE-BABADAN İKİ AYLIK BAĞLANMASI
5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önce SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı olmak üzere üç büyük sosyal güvenlik kurumu yanında sosyal güvenlik kurumu statüsünde olan 18 aktif banka sandığı bulunmaktaydı. Bunun sonucu, 21 farklı sosyal güvenlik kurumu; Tarım SSK ve Tarım Bağ-Kur kanunlarıyla birlikte 23 farklı sosyal güvenlik mevzuatı doğrultusunda, ölen sigortalıların geride kalan dul eş ve yetim kız çocuklarına ölüm aylığı bağlamaktaydı.
Her bir sosyal güvenlik kanunu, diğerinden bağımsız hükümler içerdiğinden, eşi ve anne-babası öldüğü için dul ve yetim duruma düşen kız çocukları, -ölenlerin farklı sigorta kanunlarıyla ilişkilendirilmiş olması halinde- istisnalar hariç farklı kanunlar kapsamından ayrı ayrı dul ve yetim aylığına hak kazanabilir, eş ve anne-baba üzerinden iki aylık alabilirdi.
Aktif banka sandıkları hariç diğer sosyal güvenlik kurumlarının Sosyal Güvenlik Kurum’u(19) (SGK) çatısı altında birleşmesi sonrası tek yasa olan 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesi sonrası eş ve anne-babanın ölüm tarihlerinin 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde, sigortalılık statüleri farklı olsa bile -Emekli Sandığı ve aktif banka sandıkları istisnası hariç- kız çocuklarının aynı anda hem dul hem yetim aylığı alma imkânı ortadan kalktı.
Belirtelim ki; ölüm tarihi ne olursa olsun eşin ve anne-babanın sigortalılık statüsü aynı ise ölüm tarihine bakılmaksızın dul-yetim kız çocuklarına sadece bir aylık (yüksek olan veya tercihe göre) bağlanmaktadır. Buna ilişkin tablo aşağıda sunulmuştur.
|
Eşin Sigorta Statüsü |
Anne-Babanın Sigorta Statüsü |
Alınacak Aylık |
|
SSK |
SSK |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
|
Bağ-Kur |
Bağ-Kur |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
|
5434-Emekli Sandığı |
5434-Emekli Sandığı |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
|
4/I-a |
4/I-a |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
|
4/I-b |
4/I-b |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
|
4/I-c |
4/I-c |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
|
Tarım SSK |
Tarım SSK |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
Tarım Bağ-Kur |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
|
Aynı Banka Sandığı (Aktif-devir) |
Aynı Banka Sandığı (Aktif-devir) |
Tercih Ettiği/Yüksek Aylık |
Eş ya da anne-babanın her ikisinin ölümü ya da en az birisinin ölümü 01.10.2008 tarihinden önce gerçekleşmişse sigortalılık statüsüne ve ölüm tarihine göre -istisnalar hariç- her iki aylığı birden almak mümkündür. Aynı anda hem eş hem de anne-baba üzerinden iki aylık alınmasına ilişkin tablo aşağıda sunulmuştur(20).
|
Ölen Eş Sigorta Statüsü |
Eşin Ölüm Tarihi |
Ölen Anne-Baba |
Anne-Babanın Ölüm Tarihi |
Alınacak Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
5510, md. 4/I-(b) |
30.09.2008 sonrası |
İki Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
5510, md. 4/I-(c) |
14.10.2008 sonrası |
İki Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
İki Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-(b) |
30.09.2008 sonrası |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-(c) |
14.10.2008 sonrası |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
SSK |
01.10.2008 öncesi |
Tek aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
5510, md. 4/I-(b) |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
5510, md. 4/I-(c) |
14.10.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tarım Bağ-Kur |
4.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.9.2008 arası |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-(b) |
30.09.2008 sonrası |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-(c) |
14.10.2008 sonrası |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
İki aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
İki aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
İki aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
5510, md. 4/I-a |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
5510, md. 4/I-(c) |
14.10.2008 sonrası |
İki Aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi
veya 08.08.2001-01.08.2003 arası
|
Tek aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası 01.08.2003-30.09.2008 arası |
İki Aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm trh. önemi yok |
İki Aylık |
|
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm trh. önemi yok |
İki Aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-(c) |
14.10.2008 sonrası |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Bağ-Kur |
01.10.2008 öncesi |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
5510, md. 4/I-(c) |
14.10.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası 01.08.2003-30.09.2008 arası |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Banka Sandığı (Devir) |
01.10.2008 öncesi |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Banka Sandığı (Devir) |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-(c) |
14.10.2008 sonrası |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
İki aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
01.10.2008 öncesi |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
İki aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
30.09.2008 sonrası |
5510, md. 4/I-b |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
İki Aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-1.8.2003 arası |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Emekli Sandığı |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek Aylık |
|
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek Aylık |
|
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
İki Aylık |
|
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Banka Sandığı (Devir) |
01.10.2008 öncesi |
İki aylık |
|
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Banka Sandığı (Devir) |
30.09.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
İki aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
01.10.2008 öncesi |
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
İki aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
30.09.2008 sonrası |
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
İki aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
5510, md. 4/I-c |
14.10.2008 sonrası |
İki aylık |
|
|
||||
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
Tek aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003- 30.09.2008 arası |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
|
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek Aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek Aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
Tek Aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım SSK |
08.09.1999 öncesi |
Tek aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım SSK |
07.09.1999 sonrası |
İki Aylık |
|
|
|
|
|
|
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
|
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
İki Aylık |
|
Banka Sandığı (Devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım Bağ-Kur |
04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası |
Tek aylık |
|
Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tarım Bağ-Kur |
07.08.2001-01.08.2003 arası veya 01.08.2003-30.09.2008 arası |
İki Aylık |
|
|
|
|
|
|
|
Farklı Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Farklı Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Farklı Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Farklı Banka Sandığı (devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Farklı Banka Sandığı (devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Farklı Banka Sandığı (Aktif) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
İki Aylık |
|
Farklı Banka Sandığı (devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Farklı Banka Sandığı (devir) |
Ölüm tarihinin önemi yok |
Tek aylık |
5510 sayılı Kanun’un 54. maddesi son fıkra hükmüne göre, bir kişide ikiden fazla gelir veya aylık birleştiği takdirde, bu gelir ve aylıklardan en fazla ödemeye imkân veren iki dosya üzerinden gelir veya aylık bağlanacağı, diğer dosya veya dosyalardaki gelir ve aylık haklarının durum değişikliği veya diğer bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanıldığı tarihe kadar düşeceği belirtilmiştir.
Kanun’un bu hükmü 5510 sayılı Kanun gereği bağlanacak aylıklarla sınırlı(21) olup 5510 sayılı Kanun gereği iki aylık almakta olan hak sahiplerinin Emekli Sandığı kapsamında aylığa hak kazanılması halinde ikiden fazla aylık almak mümkün olacaktır.
Kanun’un geçici 7. maddesinde, 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce birden fazla dosyadan gelir veya aylık alınması durumunda bu Kanun’un yürürlük tarihinden sonra yeni dosyadan gelir veya aylık alınmasına hak kazanılması durumunda yeni bağlanacak dosyadaki gelir ve aylık miktarı da dahil olmak üzere mukayese yapılarak en düşük miktarlı dosyanın kapsamdan çıkarılacağı belirtilmiştir. Kanun’un geçici 7. maddesi hükmü gereği daha önce ikiden fazla gelir/aylık alanlar bu gelir/aylıkları almaya devam edeceklerdir. Kanaatimizce aylık bağlanmamış olsa bile aylığa 01.10.2008 tarihinden önce hak kazanılması koşuluyla günümüzde de üç aylık almak mümkündür.
V- SONUÇ
Ölüm, ne zaman gerçekleşeceği belli olmayan ve bu olguyu yaşayan kişi ile birlikte ailesini de sosyo-ekonomik olarak etkileyen bir kavramdır. Temel koruma birimi olarak aileyi esas alan ölüm sigortası, diğer sigorta kollarından farklı olarak sigortalının kendisine değil, ölüme bağlı olarak geride kalan aile bireylerine sosyal güvenlik garantisi sağlar. Türk toplumunun aile ve sosyal yapısı gözetilerek sigortalının eşi, çocukları ve bazı şartları sağlayana anne ve/veya babası hak sahibi sayılmıştır.
Ölüm sigortası ile ölen sigortalının sağlığında geçimini sağladığı ve geride bıraktığı hak sahiplerine şartların yerine getirilmesi durumunda ölüm aylığı bağlanır. Ölüm aylığı bağlanmasındaki temel amaç sigortalının ölümü sonrası geride kalan hak sahiplerinin yaşamlarını asgari düzeye yükseltmektir(22).
5510 sayılı Kanun’un 54. maddesine göre anne ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı; hem eşinden, hem de anne ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da anne ve/veya babasından aylık bağlanacağı hükmü eş-anne-babanın üçünün de 01.10.2008 tarihinden sonra ölmesi halinde uygulanmaktadır. Ölümlerin 01.10.2008 tarihinden önce gerçekleşmesi ve sigortalılık statüsünün farklı olması halinde iki aylık (bazı hallerde üç aylık) almak mümkündür. Murat GÖKTAŞ* Murat ÖZDAMAR** Yaklaşım / Ağustos 2017 / Sayı: 296
* İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdürü
** İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdür Yrd.
(1) Müjdat ŞAKAR, Sosyal Sigortalar Uygulaması, Beta Yayınevi, Yenilenmiş 10. Baskı, İstanbul 2011, s. 283.
(2) Can TUNCAY - Ömer EKMEKÇİ, Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Beta Yayınevi, Güncellenmiş 1.Baskı, İstanbul 2011, s.422; ŞAKAR, age, s.283; Nurşen CANİKLİOĞLU, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu Açısından Geride Kalanların Korunması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul 1997.
(3) 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(4) Yrg. 10. HD.’nın, 12.05.2011 tarih ve E. 2010/9405, K. 2011/7141 sayılı Kararı, Yargı Kararının değerlendirmesi için bkz; Ali GÜZEL - Ali Rıza OKUR - Nurşen CANİKLİOĞLU, Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul: Beta Yayınevi, Yenilenmiş 14. Baskı, 2012, s.679.
(5) Anne ve babanın hak sahipliği şartları eş ve çocuklara göre nispeten daha ağırdır. Bu şartlar için Bkz; Murat GÖKTAŞ - Murat ÖZDAMAR, “Ölen Sigortalının Anne ve Babasına Ölüm Aylığı Bağlanabilmesi İçin Aranan Koşullar”, Yaklaşım, Sayı: 269, (2015-Mayıs) s. 141
(6) Yusuf ALPER, Sosyal Sigortalar, Ekin Kitabevi, Bursa 2003, s. 323
(7) TUNCAY - EKMEKÇİ, s.422-425; ŞAKAR, age, s. 284-288.; Semih AKTUĞ - Namık HÜSEYİNLİ, “Türkiye ve Azerbaycan Sosyal Güvenlik Hukukunda Ölüm Sigortası” Kamu-İş Dergisi, C: 12, Sayı: 4/2012, s.126-129
(8) Mustafa KURUCA - Murat ÖZDAMAR, Tüm Yönleriyle Emeklilik, Güncellenmiş 2. baskı, Yaklaşım Yayınları, Ankara 2013, s.185-203
(9) Bkz; 5510, md. 92
(10) TUNCAY - EKMEKÇİ, s. 425
(11) Aylıklar ölümün gerçekleştiği tarihteki yasaya göre belirlendiğinden sigorta statüleri; ölüm 1 Ekim 2008 öncesi ise SSK, Bağ-Kur, Tarım Bağ-Kur olarak, ölümler 01.10.2008 sonra ise 4/I-a, 4/I-b veya 4/I-c olarak ifade edilmiştir. 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu ile 2925 sayılı Tarım SSK Kanun’u halen yürürlüktedir.
(12) 5510 sayılı Kanun’un geçici 20. maddesinde yer alan, “Bu Kanun’un kısa vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası hariç diğer hükümleri bakımından; vakıf senetlerinde bu Kanuna aykırı hükümler bulunması halinde, bu Kanun’un yürürlük tarihi itibariyle bu Kanun hükümleri uygulanır.” hükmü gereği, ölüm aylığı için aranan prim şartları 5510 sayılı Kanun’un 32. maddesine eşit olacaktır. Aynı görüşte; Nergis ŞİMŞEK, SSK ve Bağ-Kur’da Emeklilik, Yaklaşım Yayınevi, Güncellenmiş 2. Baskı, Ankara 2012, s. 420.
(13) ŞAKAR, age, s. 286; TUNCAY - EKMEKÇİ, age, s. 425.; GÜZEL - OKUR - CANİKLİOĞLU, age, s. 557; KURUCA - ÖZDAMAR, age, s.191
(14) Ölen eşlerin tamamının veya birinin ölüm tarihi 01.10.2008 tarihi öncesi ve aylık almaya esas sigorta kanunları (ve sigorta statüleri) farklıysa iki aylık bağlanır.
(15) 01.10.2008 tarihinden önce ölen sigortalıların gelir ve aylıkları farklı statüde ise aylık ve gelir tam bağlandığı gibi aylığın 5434 sayılı Kanun kapsamında, gelirin ise diğer kanunlar kapsamında olması halinde aylık ve gelir tam bağlanır.
(16) GÜZEL - OKUR - CANİKLİOĞLU, age, s. 559
(17) İlgili düzenlemenin yürürlüğü 02.08.2003 tarihidir. Aynı düzenleme 04.10.2001 ila 07.08.2001 tarihleri arasında da yürürlükte kalmıştır. 01.10.2016 tarihinden itibaren de 04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 tarih aralığı içinde hak sahipliğinde bu şartlar aranmaktadır.
(18) Kız çocuğu 18 yaşına kadar iki tam aylık alır. 18 yaşını tamamlayınca düşük aylık kesilir. ŞİMŞEK, age, s.404
(19) 5502 sayılı SGK Kanun’u 20.05.2006 tarih ve 26173 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(20) Bağ-Kur sigortalısı anne-babanın ölüm tarihi 01.10.2008 tarihi öncesi ise tabloda italik karakter yapılmıştır. İtalik karakter yapılmış iki aylık varyasyonları 01.10.2016 tarihinden geçerli olmak üzere söz konusudur. 01.10.2016 tarihi öncesi uygulamada; ölüm tarihi 04.10.2000 tarihi öncesi olan veya 8.8.2001-01.08.2003 tarihleri arasında ölen Bağ-Kur sigortalısının kızının gelirleri toplamı brüt asgari ücret üzerinde ise anne-babadan aylık bağlanması mümkün değildir. Bkz; 22.6.2013 tarihli ve 2013-26 sayılı SGK Genelgesi, SGK Emeklilik Hizmetler, Genel Müdürlüğü’nün 22.09.2016 tarihli ve 5040387 sayılı SGK Genel yazısı, Murat GÖKTAŞ & Murat ÖZDAMAR, “Dul/Yetim Kız Çocuklarına Ölüm Aylığı Bağlanması”, Yaklaşım, Sayı: 290, Şubat 2017.
(21) ŞİMŞEK, age, s. 408
(22) GÜZEL – OKUR - CANİKLİOĞLU, s. 551
