Uzun süredir Gümrük Kanunu’nda değişiklik yapılması gündemde. Avrupa Birliği tarafında yeni Gümrük Kodunun yürürlüğe girmesi ve ara ara yeni kanun tasarısı hakkında görüş talep edilmesi bu beklentiyi de hep canlı tutuyor. Özellikle AB Gümrük Kodunda yer alan Merkezi Gümrükleme, Öz Değerlendirme gibi birçok yeni uygulamalar da yeni kanun ile beklentiyi de artırıyor. Çünkü bu yeni yasa ile AB tarafında birçok gümrük uygulaması dijital ortama aktarılıyor ve şirketler tarafından daha fazla inisiyatif alınarak gümrük işlemleri sonlandırılıyor.

Tam bu konular konuşulurken 23 Eylül günü Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) “Gümrük Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” sunuldu. Teklifin gerekçesi “Gümrük Kanunu’ndaki para cezalarının günümüz ekonomik koşullarına göre değerlendirilmesine yönelik çalışma yapılması” olarak belirtiliyor. Teklifin bu hafta Plan ve Bütçe Komisyonundan; haftaya da Genel Kuruldan geçmesi bekleniyor.

Ne gibi değişiklikler öngörülüyor?

Teklifin, esas olarak cezaların indirimine yönelik olarak hazırladığı görülüyor. Öne çıkan konular kısaca aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

• Yükümlüye idare tarafından yazılı olarak yanlış bir izahat verilmesi halinde idari para cezası ile gecikme faizi alınmayacak.
• Kendiliğinden yapılan bildirimlerde ceza tutarı, gümrük idaresi tarafından tespit edilmesi durumunda tatbik edilmesi gereken idari para cezasının yüzde 10’u olacak.
• Dahilde işleme, gümrük kontrolü altında işleme rejimi ve tam muafiyet kapsamında geçici ithalat rejiminde beyan ile muayene/denetleme arasında bir vergi farkı olması durumunda bu farkın yarısı tatbik edilecek.
• Dahilde işleme rejimi kapsamında rejim ihlal edilmiş ama gümrük gözetimi devam ediyor ise ithal eşyasının gümrük vergileri, gecikme faizi ile birlikte idari para cezası olarak tahsil edilecek.
•  Geçici ithalat rejiminde süresi içinde bir gümrükçe onaylanmış bir işleme eşya tabi tutulmaz ise ithal eşyasının gümrük vergileri, gecikme faizi ile birlikte  idari para cezası olarak tahsil edilecek.
• Bilgi ve belge talebinin süresinde karşılanmaması halinde usulsüzlük cezası 8 kat olarak tatbik edilecek.
• Uzlaşmaya başvuru genişletilerek, 15 günlük itiraz süresi içinde itirazda bulunulmuş ama sonuçlanmamış tebligatlara ilişkin de uzlaşma başvurusu yapılabilecek.
• Teminatlara yönelik uygulama, vergilerin %120’si yerine sadece vergilerin %100’ü ile sınırlı olacak.

Gümrüklenmiş değeri kavramı halen varlığını koruyor

Kanun teklifinde yer alan, bazı idari para cezaların azaltılması ve uzlaşmaya başvurunun genişletilmesi düzenlemeleri olumlu. Ayrıca teminat konusu çok tartışılan bir konuydu ve bunun düzelmiş olması oldukça önemli. Yine idarenin yazılı görüşü ile yanlış izahat durumunda idari para cezasının tatbik edilmemesi temel bir yaklaşım değişikliği. Umarız bu tahlil raporları için de uygulanır. Yine dahilde işleme rejimi ve geçici ithalat rejimine yönelik idari para cezası tatbikine yönelik değişiklikler de kritik duruyor. Buna benzer ihlal fiilleri ile ceza tutarı arasında kabul edilebilir orantı getiren değişiklikler, gümrük idaresine olan güveni de arttırır nitelikte olacaktır. 

Ancak bu kanun teklifinde olumlu değişiklikler olmasına karşın temel bir yaklaşımın halen muhafaza edildiği görülüyor. Bu kavram da gümrüklemiş değere bağlı bir idari para cezası tatbik edilmesi. Gümrük konuları ile ilgili kişiler bilir, bu kavram Kaçakçılık Kanunu’nda yer alıyor. Kaçakçılık Kanunu özel bir ceza kanunu olduğu için kast ile işlenen suçlara ilişkin idari para cezaları uygulanıyor. Bu nedenle de para cezaları eşyanın değerine bağlı olarak hesaplanıyor. Çünkü kaçakçılık kastı ile hareket edilmiştir. Gümrük Kanunu’ndaki ihlallerde bir kast aranmıyor. Bu nedenle de ihlal hallerinde hazine ve kamu menfaatine göre vergiye bağlı olarak idari para cezası uygulanıyor. Aslında 2013 yılına kadar durum böyle idi. 2013 yılında bir kanun değişikliği ile bu kavram Gümrük Kanunu’na eklendi. Böylece bir kast aranmadan tatbik edilen idari para cezaları kast aranmayan fiiller için tatbik edilmeye başlandı. Bu nedenle de ihlal fiili ile ceza tutarı arasında kabul edilemeyecek şekilde orantısız durumlar ortaya çıktı. Bu kanun değişiklik teklifinde de bu durumun halen korunduğu görülüyor.

Ne yapılmalı?

Beklentimiz yeni Gümrük Kanunu’nun hayata geçmesi olmalı. Çünkü AB Gümrük Kodu uygulamaları güvenilir sayılan şirketlere ciddi anlamda bir işlem yapma kolaylığı getiriyor. Bu şirketler üzerinden gümrükleme modelinde ciddi bir anlayış ve yaklaşım değişikliğine gidiliyor. Bir nevi gümrük işlemleri gümrük idaresinden alınıp bu şirketlere devrediliyor. Bu da mevcut gümrük kaynaklarının daha verimli alanlara aktarılma imkanı sağlıyor. Bu nedenle yeni gümrük kanunu asıl odak noktamız olmalı.

“Gümrük Kanunu’ndaki para cezalarının günümüz ekonomik koşullarına göre değerlendirilmesine yönelik çalışma yapılması” için kanun teklifi yapılıyor ise gümrüklenmiş değere bağlı idari para cezalarının da vergiye bağlı hale getirilmesi gerekirdi. Sercan Bahadır   https://www.vergidegundem.com