Kamu ihalelerinde banka teminat mektubu yerine kabul edilmesine ilişkin düzenlemenin hazırlanmasıyla beraber Kefalet Sigortası, iyice gündemimize girdi. Reel sektör açısından da son derece büyük bir öneme sahip olan bu sigorta sistemi, aynı zamanda kayda değer alternatif bir finansal enstrüman niteliğinde.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçen ve Genel Kurul’da 7 Kasım’da görüşülmesini beklediğimiz Torba Yasa Tasarısı’nın 66 ve 67. Maddeleri ile, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 4 ve 34. Maddelerinde değişiklikler yapılarak, Türkiye’de yerleşik sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerinin kamu ihalelerinde teminat mektubu olarak kabul edilmesine imkan sağlanıyor. Çok kısa süre içerisinde yasalaşmasını beklediğimiz söz konusu Tasarı’nın ilgili hükümleri ve gerekçeleri aynen aşağıda yer almaktadır:
“MADDE 66- 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 4 üncü maddesine “Çerçeve anlaşma” tanımından sonra gelmek üzere aşağıdaki “Teminat mektubu” tanımı eklenmiştir.
“Teminat mektubu: Bankalar tarafından verilen teminat mektupları ile Türkiye’de yerleşik sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerini,”
GEREKÇESİ : Madde ile, Hazine Müsteşarlığı tarafından genel şartları hazırlanan kefalet sigortasının banka teminat mektuplarına alternatif sigortacılık ürünü olması nedeniyle4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4. Maddesine, teminat mektupları tanımı eklenerek, kefalet sigortalarının da teminat mektubu gibi işlem görmesi amaçlanmaktadır.”
“MADDE 67- 4734 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“b) Teminat mektupları.”
GEREKÇESİ : 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 4. Maddesine eklenen teminat mektubu tanımı bankalar tarafından verilen teminat mektupları ile kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerini kapsayacak şekilde düzenlendiğinden, madde ile anılan Kanunun 34. Maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde de gerekli değişiklik yapılmaktadır.”
Bu düzenlemenin hayata geçmesiyle beraber, kamu ihalelerinde kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetleri de artık banka teminat mektubu gibi teminat mektubu olarak kabul edilecektir. Artık reel sektörün bir kamu ihalesine teminat verirken opsiyonu sadece banka teminat mektubu ile sınırlı olmayacaktır. Banka teminat mektubu yerine dilerlerse kefalet sigortası da yaptırabileceklerdir. Bu düzenleme reel sektöre, bankadaki kredi limitini başka alanlarda kullanma opsiyonu da sağlayacaktır. Ayrıca bu uygulama özellikle reel sektörün bankalardaki kredi limitlerini de olumlu yönde etkileyecektir.
Kefalet sigortası sisteminin, kamu ihalelerine katılan firmaların banka teminatı bulma konusunda yaşadıkları sıkıntıları çözeceğini düşünüyoruz. Bu nedenle, hızlıca bu sisteme adapte olunmasında ve bu alanda faaliyet gösteren sigorta şirketleri ile görüşmelere başlanılmasında fayda var.
Kefalet Sigortası Nedir, Ne İşe Yarıyor? Avantajı Ne? Dünya’da Kullanımı Nasıl?
Uluslararası terminolojide "Surety Bond" veya "Bonding" olarak addedilen bu sigortacılık ürünü, dünyada yaygın olarak kullanılan, reel sektörün elini de rahatlatan finansal bir enstrüman niteliğinde. Bankacılık sisteminin sağladığı teminat mektuplarına muadil özellikte bir sistem.
Kefalet Sigortası sağlayan kuruluş (Sigorta Şirketi), borçlunun sözleşmeden ve/veya kanundan doğan yükümlülüğünü yerine getirmemesi riskine karşı alacaklıya/işverene ilgili sözleşme tutarının ödenmesi teminatını sağlamaktadır. Genel olarak Kefalet sigortası, sigorta şirketinin sigortalı lehine üçüncü kişi lehtara sağladığı bir teminattır. Kefalet sigortası ile sigorta şirketi, sigortalının “kefili” oluyor ve sigortalı, lehtara olan borcunu yerine getirmediği takdirde lehtarın maruz kaldığı zararları tazmin etmeyi taahhüt ediyor. Kefalet sigortası, aslında teminat mektubu işlevine sahip bir sigorta ürünü ancak, borçlunun bankalar nezdindeki kredi limitlerini etkilememesi sebebiyle teminat mektubuna göre oldukça avantajlı. Kefalet sigortasında sigorta şirketinin verdiği teminat, ödemeden ibaret olmak zorunda değil; yüklenicinin proje kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde, sigorta şirketi yeni bir yükleniciye projeyi tamamlatmakla da yükümlü.
Amerika, Avrupa ve Asya Pasifik’te halihazırda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. ABD pazarındaki teminat mektubu ihtiyacının tamamı sigorta şirketlerince karşılanırken, bu oran Güney Amerika’da % 95, Avrupa'da % 25 ve Asya Pasifik’te % 50’dir.
Kefalet Sigortası'nın çoğunlukla kullanım alanı;
- İnşaat,
- İmalat,
- Yapım-onarım,
- Enerji,
- ve alt yapı projeleridir.
Surety Bond ürünü Türkçe'ye "Kefalet Sigortası" olarak çevrilmiş, Şubat 2014’te Hazine Müsteşarlığı tarafından Kefalet Sigortası Genel Şartları ve 1 Ekim 2014 tarihli ve 29136 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sigorta Branşlarına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2007/1)’De Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile yürürlüğe girmiştir.
Kefalet Sigortası’nın Dünya’da 30 milyar doların üzerinde bir pazarının olduğu ve bu pazarın yüzde 60’ının sigortacıların, yüzde 40’ının ise bankaların elinde bulunduğu tahmin ediliyor. Türkiye’de ise teminat ihtiyacını bankalar karşılamış, sigorta ise sistemde olmaması nedeniyle hiç kullanılmamış. İşte bu nedenle de, Türkiye, teminat mektubu kullanımında dünyada ilk sıralarda yer alıyor. Kefalet sigortasının yaygınlaşmasıyla birlikte dünyadaki eğilime uygun olarak Türkiye’deki teminat pazarının da bankalardan sigorta şirketlerine doğru kayması bekleniyor (Noyan DOĞAN, Hürriyet, 18 Eylül 2017).
Çok sayıda ülkede uzun süredir ve yaygın olarak kullanılmakta olan Kefalet Sigortası, ülkemiz sigorta sistemine gecikmeli olarak ancak 2014 yılında girebilmiştir. Teminat mektubuna alternatif olarak uygulanmakta olan bu sistemin ülkemize neden bu kadar geç girdiğini anlamak mümkün değil.
Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek 10 Eylül 2017 tarihli Basın Toplantısında,
“Kefalet sigortasının, borçlunun alacaklıya karşı yükümlülüğünü yerine getirememesi riskine karşı teminat sağlandığını hatırlatarak, kefalet sigortalarının dünyanın birçok ülkesinde banka teminat mektubu gibi kullanıldığını söyledi.
ABD'de teminat ihtiyacının tamamının, Avrupa'da ise yüzde 25'inin sigorta şirketlerince karşılandığına, bu oranın Asya Pasifik'te yüzde 50, Güney Amerika'da yüzde 95 olduğuna işaret eden Şimşek, Türkiye'de de kefalet sigortası genel şartlarında geçen yıl yapılan değişiklikle bu sigortanın banka teminat mektubunun işleyişine benzer bir yapıya kavuştuğunu ifade etti.”
Kefalet sigortasının ülkemiz mevzuatına girmesiyle beraber özel sektörün teminat ihtiyacının karşılanmasında ilave kapasite oluşturulmuştur. Bu şekilde, bankalarca hali hazırda teminat ihtiyacı için kullandırılan kredi limitlerinin başka alanlarda kullanımına imkan sağlanmış ve teminat ihtiyacının karşılanmasında ürün çeşitliliği artırılmıştır.
Kefalet Senedi Nasıl Alınacak?
- Kefalet sigortası banka teminat mektubu yerine geçecek.
- Teminat senedi almak isteyen şirket, sigorta şirketine başvuracak.
- Kefalet sigortası yaptıracak olan şirket başta, hesap özetleri, bilanço olmak üzere sigorta şirketinin talep edeceği tüm evrakları verecek. Yani, teminat mektubunda bankaya verilecek tüm bilgi ve belgeler sigorta şirketine de verilecek.
- Sigortacı, gerekli incelemeleri yaptıktan sonra kefil olacak, poliçe düzenleyecek. Şirketin mali durumu yeterli görülmezse, sigortacı kefil olmayacak.
- Sigortacı, kefil olmayı kabul ettikten sonra, üçüncü kişilere verilmek üzere bir kefalet senedi düzenleyecek.
- Kefalet sigortası yaptıran şirket yükümlülüklerini yerine getirmezse, devreye sigortacı girecek ve ödemeyi yapacak.
- Sigorta şirketinin ödediği tazminatı dönüp, sigorta yaptıran şirkete rücu etme hakkı da bulunuyor (Noyan DOĞAN, Hürriyet, 18 Eylül 2017). Abdullah Tolu
