SGK’nın 17.10.2017 tarihli Genel Yazısı ile 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna göre yurt dışında geçen sürelerin borçlandırılması ile ilgili tereddüt edilen hususlara açıklık getirilmiştir.
1) e-Devlet sistemi üzerinden alınan yurda giriş çıkış belgeleri
Yurt dışı sürelerini borçlanmak isteyenler, yurda giriş çıkış kayıtlarını gösterir belgeyi, 2009 yılından sonraki süreler için, “https://www.turkiye.gov.tr/emniyet-yurda-giriscikis-belge-sorgulama” adresinden alabilmektedirler. Ayrıca, başvuru sahiplerinin, yurda giriş çıkış belgeleri, oluşturulduğu tarihten itibaren bir ay içerisinde “https://www.turkiye.gov.tr/belge-dogrulama” adresinden yurtdışı işlemleri servislerinde çalışan personel tarafından teyit edilmesi kaydıyla yurt dışı borçlanma işlemlerinde kullanılabilecektir.
2) Yurt dışında geçen ev kadınlığı sürelerini borçlananların sonradan hizmet belgesi ibraz etmeleri
08/06/2011 tarihli ve 2011/48 sayılı Genelge’ de “sigortalılık süresi” ve “ yurt dışında ev kadını olarak geçen süreler” deyimleri tanımlanmıştır.
a)Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesinde çalışılan süre, boşta geçen süre ve ev kadınlığı sürelerini borçlanmak isteyen ancak, sigortalılık süresini gösterir belgeyi ibraz etmeyenlerden, borçlanma işlemi gerçekleştirilmeksizin eksik belge olarak 3 ay içerisinde sigortalılık süresini gösterir belgeyi ibraz etmeleri istenecektir. Bahsi geçen süre içerisinde sigortalılık süresini gösterir belgeyi ibraz edenlerin borçlanma talepleri ilk talep dikkate alınarak sonuçlandırılacaktır.
Üç aylık süre içerisinde yurtdışında sigortalılık süresi bulunmadığını dilekçe ile beyan edenlerin ev kadınlığı süreleri borçlandırılacaktır. Beyana istinaden ev kadınlığı süresini borçlananlardan, yurtdışında sigortalılık süresi olduğunu belgelendirerek, borçlanma işleminin düzeltilmesi talebinde bulunanların ise sigortalılık süreleri dışındaki ikamet süreleri borçlandırılmak suretiyle borç tahakkukları düzeltilecektir. Ev kadınlığı süreleri ile çakışan sigortalılık sürelerinin borçlandırılması ise yeni talep ve talep tarihindeki tutara göre sonuçlandırılacaktır.
b)Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesinde sadece ev kadınlığı süresini borçlanmak isteyenlerin işlemleri devam ederken sigortalılık süresini gösterir belge ibraz ederek borçlanma işlemlerinin düzeltilmesi talebinde bulunanların, borç tebliğ edildiği tarihe kadar borçlanmak istenilen yurtdışındaki sürenin niteliğini yazılı başvuru ile değiştirme hakları bulunduğundan, talep doğrultusunda borç tahakkuk cetveli ilgililere tebliğ edilecektir.
Ancak, borç tebliğ edildikten sonra sigortalılık süresini gösterir belge ibraz edilerek borçlanma işlemlerinin düzeltilmesi talebinde bulunulması durumunda ise borç tahakkuk cetveli sigortalılık süreleri dışındaki ikamet süreleri borçlandırılmak suretiyle düzeltilecektir.
3) Borçlanma talep tarihindeki sigortalılık statüsünün sonradan değişmesi
Yurt dışı borçlanması yapanların, yurt dışı borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık statüsüne göre, müracaat tarihinden sonra müracaat tarihlerindeki sigortalılık statülerinin mahkeme kararı, denetim raporları veya önceden var olan bir hizmetin sonradan tespit edilmesi durumları hariç olmak üzere, borçlanma yapılan statü değiştirilmeyecektir.
4) Çalışma süreleri arasında ve sonrasındaki bir yıla kadar olan işsizlik sürelerinin borçlandırılması
3201 sayılı kanunun 1. maddesi’ndeki düzenlemeye göre; yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda, bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerin aynı anda borçlanılabileceği gibi, talep edilmesi halinde bu süreler birbirinden bağımsız olarak da borçlanılabilecektir.
Ancak söz konusu bir yıllık sürede Türkiye’ye dönüldükten sonraki boşta geçen süreler kesinlikle borçlandırılmayacaktır.
5) 5/1(g) kapsamındaki sürelerin borçlandırılması
3201 sayılı Kanunun 5. Maddesi’nin dördüncü fıkrasına göre, Kanunun 5/g kapsamında yurt dışında çalıştıkları sırada 4/a bendi kapsamında adlarına 21 kodu ile aylık prim ve hizmet belgesi verilenlerin, 3201 sayılı Kanuna göre borçlanma işlemleri borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre sonuçlandırılacaktır.
6) Yurtdışı borçlanmalarında maluliyet talebinin alınması ve sevklerinin yapılmasından sorumlu birimin tespiti
Kanunun 4/a bendi kapsamında malullük aylığı talebinde bulunanlar, Türkiye’de çalışması olup olmadığına bakılmaksızın en son borçlanmayı yapan, Kanunun 4/b bendi kapsamında malullük aylığı talebinde bulunanlar, maluliyet tespiti talep tarihinde halen faaliyet devam ediyorsa faaliyetin yürütüldüğü, faaliyet sona ermiş ya da hiç faaliyette bulunulmamışsa yurt dışı borçlandırılmasının en son yapıldığı, sosyal güvenlik il müdürlüğüne müracaat edecek ve maluliyet tespitleri bu ilin bağlı olduğu sağlık kurulunca gerçekleştirilecektir.
7) Mahsup tarihinin belirlenmesi
02/03/2015 tarihli ve 2015/4 sayılı e-YURTDISI talimatın 2. Maddesi’nin beşinci fıkrasında bulunan düzenleme, yurtdışı borçlanmasından vazgeçenlerden SGK’ dan borçlanma bedellerini almamış olanlara, yeniden borçlanma müracaatında bulunulması halinde SGK hesaplarında bulunan ödemiş oldukları miktarlarının yeni borçlanmalarına mahsup edilmesini öngörmektedir.
Mahsup işleminin ilgililerin talepte bulundukları tarih itibariyle gerçekleştirilmesi gerektiği gibi, SGK tarafından yapılan mahsup işlemi hangi tarihte gerçekleştirildiğine bakılmaksızın mahsup tarihi, mahsup dilekçesinin verildiği tarih olarak alınacaktır.
8) Kur farkı
3201 sayılı Kanun 4. maddesinin son fıkrasına göre yurt dışından borçlanma talebinde bulunanların, Türk Lirası olarak belirlenen borçlanma tutarlarını yurt dışından 3 ay içerisinde SGK’ ya döviz olarak ödemeleri gerekmektedir.
Kendilerine tahakkuk ettirilen borçlarını yurt dışında bulunan bankalar aracılığıyla ödeyenlerin, ödeme yaptıkları tarihinin borç ödeme tarihi olarak esas alınacağı gibi yurtdışından döviz olarak yapılan ödemelerde dövizin Türk Lirası karşılığının belirlenmesinde, ödemenin SGK kayıtlarına geçtiği tarihteki Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınacaktır.
Talep sahiplerinin ibraz edeceği belgelere göre borçlanma tebliğ tarihinden itibaren yasal süresi içerisinde ödemesi yapılmış ancak MOSİP sisteminde kayıtlı son ödeme tarihinden sonra SGK kayıtlarına intikal eden ödemelerde borçlanma programında ilk tebliğ tarihinin değiştirilerek ödemenin süresi içerisinde yapılmış olduğu kabul edilecektir.
Ayrıca, borçlanma tutarının süresi içerisinde ödenmesine rağmen yurt dışından ödeme yapılan tarih ile ödemenin SGK kayıtlarına geçtiği tarihteki döviz alış kuru arasındaki farktan dolayı borçlanma tutarının eksik ödendiğinin tespiti durumunda, ödemenin SGK kayıtlarına geçtiği tarihteki döviz alış kuru ile ABD Dolarına çevrilerek bulunacak tutarın, aylık talep tarihindeki ABD doları alış kuru esas alınarak bulunacak Türk Lirası karşılığının, bağlanacak ilk aylık tutarından tahsil edilecektir. pwc
Söz konusu genel yazsının metnine aşağıdaki bağlantı aracılığıyla ulaşabilirsiniz.
