İşverenleri yakından ilgilendiren konuların başında istihdam teşvikleri geliyor. Önemli seviyelere ulaşan işsizlik oranını düşürme hedefiyle işverenlere yönelik yoğun bir istihdam teşvik politikası uygulanıyor. İstihdamın teşvik edilmesine yönelik düzenlemeler ile işverenlerin iş gücü maliyetlerinden önemli oranda tasarruf sağlaması söz konusu. Genel olarak bu teşvik düzenlemelerine baktığımızda, kayıtlı işsizler arasından istihdam sağlayan işverenlerin söz konusu çalışanlar adına ödeyecekleri sigorta primlerinin işsizlik sigortası fonundan karşılandığını görüyoruz. Hatta, bazı koşullarda işçilerin ücretleri dahi belirli süreler boyunca fondan karşılanabiliyor.

İstihdama yönelik teşviklerin sayısı da oldukça fazla ve bazen kafalar da karışabiliyor. Biz de bu hafta, halihazırda yürürlükte olan ve özellikle istihdamı artırmaya yönelik olarak uygulamaya konmuş bazı teşvikleri özetlemek istedik.

Yeni nesil istihdam teşviki

7103 sayılı yasa ile getirildi. 27 Mart 2018 tarihinde yürürlüğe girdi. İşverenler, 1 Ocak 2018 ile 31 Aralık 2020 tarihleri arasında istihdam edecekleri çalışanlar için bu destekten yararlanılabiliyorlar. Destek süresi boyunca kapsamdaki çalışanlara ait sigorta primi işçi ve işveren hisseleri İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanıyor. Destek kapsamındaki çalışanlara, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarının asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra kalan kısmının terkin edilmesi suretiyle gelir vergisi desteği de sağlanıyor.

Bilişim ve imalat avantajlı

Bilişim veya imalat sektöründe faaliyet gösteren işverenler için ilgili döneme ait brüt asgari ücret tutarını geçmemek üzere sigortalı adına ödenmesi gereken sigorta priminin tamamına karşılık gelen tutar destek olarak sağlanıyor. Böylece, bu sektörlerde istihdam edilecek ve prime esas kazancı 6 bin 822 lira 40 kuruşa kadar olan çalışanlar için ödenecek sigorta primi ile işsizlik sigortası primlerinin işveren ve işçi paylarının tamamı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanıyor.

Diğer sektörlerde faaliyet gösteren işyerlerinde ise destek kapsamındaki çalışanlar için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak sigorta primi ile işsizlik sigortası primlerinin işveren ve işçi paylarının tamamı (2019 yılı için 959 lira 40 kuruş) İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanıyor.

Şartları

Bu destekten faydalanılabilmesi için işe alınacak çalışanların son 3 aydır çalışmayan kayıtlı işsizler arasından seçilmesi ve bu kişilerin işyerinin bir önceki yıla ait çalışan sayısı ortalamasına ilave olarak istihdam edilmesi gerekiyor. 

Destekten yararlanılabilmesi için işverenlerin;

- Sigortalılık bildirimlerini yasal süresi içerisinde yapmaları,

- Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödemeleri ve

- Sosyal Güvenlik Kurumuna yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması,

gerekiyor.

Bununla birlikte, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya sigortalı olarak bildirdiği kişileri fiilen çalıştırmadığı yönünde herhangi bir tespit bulunan işverenlerden yararlanılan destek tutarı gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte geri alınıyor.

Destek süresi

Destek süresi ise çalışanın yaşına ve cinsiyetine bağlı olarak 12 ila 18 ay arasında değişiyor.

1 Mart 2011 tarihinden bu yana hayatımızda olan ve gün geçtikçe işverenler tarafından daha iyi tanınan ilave istihdam teşviki, Türkiye'nin herhangi bir bölgesinde herhangi bir sektörde istihdam edilecek çalışanlar için 31 Aralık 2020'ye kadar uygulanıyor. İlave istihdam teşviki ile herhangi bir üst sınır olmaksızın çalışanların sigorta primi işveren payı tutarları İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanıyor.

Destekten faydalanılabilmesi için işe alınacak çalışanların son 6 aydır çalışmayan arasından seçilmesi ve bu kişilerin işyerinin son 6 aya ait çalışan sayısı ortalamasına ilave olarak istihdam edilmesi gerekiyor. Destek süresi, çalışanın yaşına ve cinsiyetine göre 24 ila 48 ay arasında değişiyor.

İlave istihdam teşvikinden yararlanan işverenlerin diğer teşvik uygulamalarında olduğu gibi;

- Çalışanların sigortalılık bildirimlerini yasal süresi içerisinde gerçekleştirmeleri,

- Tahakkuk eden sigorta primlerini yasal süresi içinde ödemeleri ve

- SGK’ya yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması,

gerekiyor.

Asgari ücret desteği

İşverenler için 2016 yılından bu yana her yıl uygulanan asgari ücret desteği 2019 yılının tamamında uygulanmaya devam ediyor. Bu yıl destek kapsamında;

- Ortalama çalışan sayısı 500’ün altında olan işyerleri için günlük 5 lira,

- 500 ve üzerinde olan işyerleri için ise günlük 3,36 lira

destek sağlanıyor. İlgili ayda asgari ücret destek tutarı, 2018 yılının aynı ayında prime esas günlük kazancı 102 lira ve altında olan çalışanlara ait prim ödeme gün sayısıyla çarpılmak suretiyle hesaplanıyor.

İlk defa 2019 yılında işçi çalıştırmaya başlayan işyerleri için ise herhangi bir sınır uygulanmaksızın çalışanlara ait toplam prim gün sayısı destek hesabında dikkate alınıyor.

Bununla birlikte, destekten yararlanılacak ayda, 2018 yılı Ocak ila Kasım ayları arasında çalışan sayısının en az olduğu aydan daha fazla sayıda çalışanın istihdam edilmiş olması gerekiyor. Hesaplanan destek tutarları işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup ediliyor ve bu tutar da işsizlik sigortası fonundan karşılanıyor.

İşbaşı eğitim programı

Türkiye İş Kurumuna kayıtlı ve halihazırda 10'dan fazla çalışanı bulunan işverenler, katılımcıların istihdamına yönelik bir taahhüt vererek, mevcut çalışan sayısının %30'una kadar katılımcıyla işbaşı eğitim programı düzenleyebiliyor. Kayıtlı işsizlerin mesleki deneyim edinmeleri ve teorik eğitimini aldıkları mesleklerde uygulamayı görmeleri amacıyla düzenlenen program boyunca İŞKUR tarafından katılımcılara günlük 77 lira 70 kuruş tutarında harçlık ödemesi yapılıyor. Bununla birlikte katılımcıların iş kazası, meslek hastalığı ile genel sağlık sigortası primleri de İŞKUR tarafından karşılanıyor.

İşbaşı eğitim programları; bilişim ve imalat sektörlerindeki işyeri ve mesleklerde en fazla 6 ay, diğer sektörlerde ise en fazla 3 ay olarak uygulanabiliyor. Çağımızın ve geleceğin meslekleri olarak görülen siber güvenlik, bulut bilişim, oyun geliştirme uzmanı ve kodlama gibi alanlarda ise 9 aya kadar program düzenlenebiliyor.

İşyerinde düzenlenen işbaşı eğitim programından mezun olmuş kişileri istihdam eden işverenler aynı zamanda bu kişiler için yukarıda yer alan istihdam teşviklerinden de faydalanabiliyor.

İstihdama etkisi olumlu

Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı üzere işverenler uzun süredir uygulanan istihdam teşvikleriyle işçilik maliyetlerinde önemli ölçüde tasarruf sağlayabiliyorlar. Bununla birlikte özellikle sigorta primi maliyetlerinin toplam katma değere oranı daha yüksek sektörlerde istihdam desteklerinin daha yoğun uygulanması, teşviklerin istihdam seviyesine olumlu etkisini önemli ölçüde artıracaktır. M. Fatih Köprü   https://www.vergidegundem.com/tr