5510 sayılı Kanun uyarınca 93 üncü maddesi uyarınca SGK prim alacakları, 102 nci madde uyarınca da idari para cezası alacakları 10 yıllık zaman aşımına tabidir.
Bu 10 yıllık zaman aşımı süresi, idari para cezalarında fiilin işlendiği tarihten itibaren, prim ve diğer alacaklarda ise ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren işlemeye başlar. Ancak Kurumun prim alacağı; müfettiş ve sosyal güvenlik denetmenleri tarafından yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bu bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren işlemeye başlar. SGK alacaklarının zamanaşımıyla ilgili ayrıntılı açıklamalar 2012/27 sayılı Genelgede yer almaktadır.
Zamanaşımına uğramış borç ise sadece eksik borç haline gelir, borcu ödeme mecburiyeti ortadan kalkmış olur, kişi borcunu isterse öder, ancak zamanaşımına uğramış da olsa borç ödenmedikçe borçlu borcundan kurtulmuş sayılmaz. Prim alacağı zamanaşımına uğramış olsa bile SGK kişiye ödeme emri gönderebilir, 15 gün içerisinde zamanaşımı itirazında bulunan kişi burcu isterse öderse öder, ödemezse SGK icra – haciz gibi yollara başvuramaz. Eğer zamanaşımına uğramış alacak idari para cezası ise idari para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk ettiğinden yani tahakkuku tebliğe bağlı olduğundan, fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıl geçmiş idari para cezaları zamanaşımına uğramış olduğundan, SGK bu idari para cezalarını siler, yani ilgili kişiye ödeme emri dahi göndermez. Fiilin işlendiği tarih ise örneğin prim belgesinde belgenin SGK’ya verilmesi gereken son gündür.
Genel durum bu şekilde olmakla birlikte, yukarıda belirtildiği üzere zamanaşımı borcu ortadan kaldırmadığından, zamanaşımına uğramış da olsa o borç ödenmedikçe kişinin borçlu sıfatı devam ettiğinden, bazı durumlarda kişilerin SGK’ya olan borçları zamanaşımına uğramış olsa bile yine borç olarak dikkate alınmakta, zamanaşımına uğramış borç ödenmedikçe borç sayılmaktadır.
Dolayısıyla borç zamanaşımına uğramış olsa dahi SGK kişiyi yine borçlu olarak kabul etmekte, 2018/32 sayılı Genelge uyarınca da zamanaşımına girmiş borçlar;
– Kurumca verilecek borcu yoktur yazılarında veya Kurum ve Kuruluşlarca yapılacak borç sorgulamalarında,
– Kurumca uygulanan teşvik, destek ve indirimlerde,
– Primlerini kendileri ödeyen sigortalıların sağlık hizmetlerinden yararlanılmasında,
– KDV Mahsubu ile prim ödenmesinde kullanılan “Borç Döküm Formunda”,
işverenin/sigortalının borcu olarak dikkate alınmaktadır.
Yine aynı şekilde ihale konusu işlerde veya özel bina inşaatlarında yapılan araştırma işlemi sonucunda saptanan fark işçilik borçlarının işverene tebliği üzerine söz konusu borçların işverence zamanaşımına girdiği ile ilgili itiraz edilmesi durumunda bahse konu bu borçlar ödenmeden ihale konusu işlerde teminatın iadesi ve özel bina inşaatlarında ise iskan ruhsatı (yapı kullanma izin belgesi) için ilişiksizlik belgesi verilmemektedir.
Görüleceği üzere zamanaşımına uğramış olsa dahi yukarıda belirtilen hal ve durumlarda SGK’ya olan borçtan kurtulmak mümkün olmadığından, borçlu borcunu ödemek zorunda kalmaktadır.
Borcu yoktur yazılarında tek istisna ise Borcu Yoktur Yazısına Engel Teşkil Etmeyen Borçlar başlıklı yazıda belirtilen hallerle sınırlı olmak üzere borcun miktarı borcu yoktur yazısı verilmesine engel teşkil etmeyecekse, Kurumca borcu yoktur yazısı verilir. Aynı şekilde borç terkin edilmesi gerekecek şekilde cüzi tutarda ise borç terkin edilir ve dikkate alınmaz. www.isvesosyalguvenlik.com
