Ülkemizde son yıllarda yabancı işçi çalıştırma oranı oldukça arttı. Özellikle Suriye ve diğer bölge ülkelerinden gerçekleşen göç nedeniyle işsizlik ve kayıtdışılık olumsuz yönde etkileniyor. Burada önemli olan husus işverenlerin çalışma izni mevzuatına uygun işçi çalıştırmaları ve denetimler sonucunda cezalara maruz kalmamaları.
Çalışma izni konusunda 2017 yılında Turkuaz Kart uygulaması başlatıldı. Turkuaz Kart; ülkemizdeki yabancılara, sahip olunması halinde, Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı veren, yakınına ise ikamet hakkı veren bir belge. Dolayısıyla Turkuaz Kart yabancılara iki önemli hak veriyor: Süresiz çalışma hakkı ve ikamet hakkı.
Söz konusu haklardan çalışma hakkı sadece kart sahibine veriliyor. Buna karşın ikamet hakkı kart sahibinin yanı sıra yakınına da tanınıyor. Turkuaz Kart sahibi yakını derken, Turkuaz Kart sahibinin yabancı eşi ile kendisinin veya eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuklarını anlamak gerekiyor.
Kimler Turkuaz Kart Alabilir?
Turkuaz Kartı isteyen her yabancı alamıyor. Bunun için bazı koşullar var. Buna göre Turkuaz Kartı alabilecek kişileri şöyle sayabiliriz;
- Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki bilgisi ve deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri nitelikleri itibarıyla yüksek nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancılar.
- Yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü, bilimsel ve teknolojik gelişmeye yaptığı katkı ve benzeri özellikleri itibarıyla yüksek nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancılar.
- Bilimsel ve teknolojik gelişmeye katkı sağlayan veya bilim, sanayi ve teknoloji alanlarında uluslararası düzeyde ülke menfaatleri açısından stratejik kabul edilen çalışmalar ve araştırmalar yapan bilim insanı veya araştırmacı yabancılar.
- Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından uluslararası düzeyde başarılı olan yabancılar.
- Türkiye’nin veya Türk kültürünün uluslararası tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan, Türkiye’nin milli menfaatlerine ilişkin hususlarda uluslararası düzeyde faaliyette bulunan yabancılar.
Başvuru İnternetten
Turkuaz Kart başvurusu;
- Yurt içinde doğrudan “Bakanlık Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi” üzerinden,
- Yurt dışında yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliği aracılığıyla yapılabiliyor.
Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancı, yurt içinden yabancı kimlik numarası ile Bakanlık Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi üzerinden doğrudan kendisi başvuru yapabiliyor.
Turkuaz Kart için gerekli belgelerle yapılan başvurular değerlendirmeden geçiriliyor ve kartın verilip verilemeyeceğine karar veriliyor. Turkuaz Kart başvurusunun değerlendirilmesinde bir puanlama sistemi kullanılıyor. Puanlama sistemi kapsamında yeterli puanı alan başvurular olumlu değerlendiriliyor.
Başvuru Reddedilebilir
Başvuru sonrasında yapılan değerlendirme neticesinde, Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kıstaslarını karşılamayan kişilerin Turkuaz Kart başvuruları reddediliyor. Ayrıca başvurunun reddi için bunun dışında başka sebepler var:
- Sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle başvuru yapılması.
- Yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekçenin yeterli görülmemesi.
- Başvurunun Diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler için yapılması.
- Yabancının Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek, vize verilmeyecek veya sınır dışı etme kararı alınacak yabancılardan olması.
- Yabancının kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülmesi.
- Yabancının Türkiye Cumhuriyeti’nin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşı olması.
- Başvurunun kanuni süresi içinde yapılmaması veya eksiklikleri tamamlanmaması.
3 Yıl Kontrol Süresi Var
Turkuaz Kart yabancıya ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilecek. Bu geçiş sürecinde Bakanlıkça görevlendirilen uzman tarafından yabancı kontrol altında tutulacak.
Geçiş süresi kaydının kaldırılması talebi, geçiş süresinin dolmasına 180 gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılması gerekiyor. Bu sürede başvuru yapılmaması halinde Turkuaz Kart geçersiz hale gelecek.
Geçiş süresi kaydı, Turkuaz Kart sahibi yabancının talep tarihinden itibaren 30 gün içinde uzmanın hazırlayacağı nihai raporun olumlu olması halinde Genel Müdürlükçe kaldırılır. İlgili uzman tarafından hazırlanan nihai raporun olumsuz olması halinde
Genel Müdürlükçe yapılacak değerlendirme sonucunda geçiş süresinin uzatılmasına veya sonlandırılarak Turkuaz Kart’ın iptaline karar verilir.
Şayet Turkuaz Kart geçiş süresi içinde iptal edilmezse ve geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin talep uygun bulunursa yabancının Turkuaz Kart’taki geçiş süresi kaydı kaldırılacak ve Turkuaz Kart süresiz hale gelecek.
Sigortasız Çalışırsa Kart İptal Edilecek
Turkuaz Kart bazı durumlarda iptal edilebilecek. Bunlardan en dikkat çekeni ise kart sahibinin kayıtdışı çalıştığının tespit edilmesi. Üstelik kayıtdışı çalışmada herhangi bir süre de öngörülmemiş. Yani bir gün dahi sigortasız çalışılması halinde Turkuaz Kart iptal edilebilecek.
Bunun dışında Turkuaz Kartın iptal edilebileceği hallerden bazıları şöyle:
- Turkuaz Kart’ın geçerlilik tarihinden itibaren; altı ay içinde Türkiye’ye gelmemesi ya da mücbir sebep olmaksızın iki yıldan uzun bir süre aralıksız yurtdışında kalması,
- Pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin geçerlilik süresinin uzatılmaması,
- Yabancının en az bir yıl kesintisiz bir şekilde çalışmadığının tespiti,
Turkuaz Kart başvurusunun sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapıldığının sonradan tespiti,
06.05.2019
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
