I- GİRİŞ
Sosyal Güvenlik Kurumu’na her ay sigortalı sayıları ve bunların çalışma gün sayısı ile brüt kazançları bildirilmektedir. Bu bildirimlerden ay içinde çalışma gün sayısı 30 günden az olanların eksik gün nedenleri belgeleri ile birlikte en geç ilişkin olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar Kurum’a verilmekte iken, 7103 sayılı Kanunla eksik gün nedenini gösteren belgelerin Kurum’a verme zorunluluğu kalktı fakat Kurum, eksik bildirim nedenini kanıtlayıcı belgeleri incelenmek üzere talep etmesi halinde ibraz etme zorunluluğu getirildiğinden bu belgeler saklanmak zorunda.
Çok dinamik olan sosyal güvenlik mevzuatında son zamanlarda yapılan düzenlemeler ile gerek işverenlerin maddi hatalardan kaynaklı idari para cezalarına maruz kalmamaları gerekse bürokratik işlemleri asgariye indirmek için önemli değişiklikler yapılmıştır.
Bu değişikliklerden birisi de 7144 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanun’a eklenen bir fıkra ile sigortalıların kazançlarının belli bir tutara kadar eksik bildirilmesi halinde idari para cezası verilmeden eksikliğin giderilme imkânının getirilmesidir.
Bu makalede eksik gün bildirimi uygulamasındaki değişiklik ile sigortalıların kazançlarının SGK’ya ne kadar tutarı eksik bildirilirse ve bu eksik bildirim hangi şartlarda giderilirse idari para cezasının uygulanmayacağı konuları açıklanmaya çalışılacaktır.
II- İLGİLİ MEVZUAT
7103 sayılı Kanun’un 67. maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un 86. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve ücret ödenmeyen sigortalıların eksik gün nedeni ve eksik gün sayısı, işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesiyle beyan edilir.
Sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını gösteren eksik gün nedenleri ile bu nedenleri ispatlayan belgelerin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, saklanması ve diğer hususlar Kurumca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kurumca istenilmesine rağmen ibraz edilmemesi veya ibraz edilen bilgi ve belgelerin geçerli sayılmaması halinde otuz günden az bildirilen sürelere ait aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi, yapılan tebligata rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde Kurumca re’sendüzenlenir ve muhteviyatı primler, bu Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.”
7144 sayılı Kanun’un 16. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. maddesinin ikinci fıkrasına aşağıdaki cümleler eklenmiştir.
“Kurumca, birinci fıkrada belirtilen bildirge, beyanname, belge veya defterlere istinaden sigortalıların ve çalışma gün sayılarının eksiksiz bildirilmesi şartıyla bildirilen prime esas kazanç tutarında, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin üçte birini geçmeyecek ve %1'ini aşmayacak şekilde eksiklik tespit edilmesi durumunda, eksikliğin on beş gün içinde düzeltilmesi için ilgiliye yazılı ihtar verilir. Bu süre sonunda tespit edilen eksik tutarın Kurum’a bildirilmemesi halinde birinci fıkranın ilgili hükümlerine göre idari para cezası verilir. Eksikliğin işverence tespit edilmesi durumunda bu süre; bildirge, beyanname, belge veya defterlerin Kurum’a verilmesinden itibaren on beş gündür.”
5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi birinci bent (c) fıkrası 4. bendinde, “Belgenin mahkeme kararı, Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile Kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kurum’a bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında, idari para cezası uygulanır.”
hükümleri yer almaktadır.
III- AY İÇERİSİNDE OTUZ GÜNDEN AZ ÇALIŞANLARIN EKSİK ÇALIŞMA NEDENİ SADECE BEYAN EDİLECEK
Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve ücret ödenmeyen sigortalıların eksik gün nedeni ve eksik gün sayısı, işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesiyle beyan edilecek, sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını gösteren eksik gün nedenleri ile bu nedenleri ispatlayan belgeler, Kurumca incelenmek üzere talep edilmesi halinde ibraz edilmek üzere saklanacaktır.
Kurumca incelenmek üzere talep edilen eksik gün nedenlerini ispatlayıcı belgelerin ibraz edilmemesi durumunda, otuz günden az bildirilen sürelere ait aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi bir ay süreli tebligatla işverenden istenecek, yapılan tebligata rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde ise re’sen otuz güne tamamlanacaktır.
IV- PRİME ESAS KAZANÇ TUTARININ NE KADARI EKSİK BİLDİRİLİRSE İDARİ PARA CEZASI UYGULANMAYACAK
7144 sayılı Kanun’a gelen düzenleme ile 3 şartın birlikte gerçekleşmesi halinde idari para cezası uygulanmayacak. Bu şartlar;
• Eksik bildirim tutarı eksik bildirimin yapıldığı tarihteki brüt asgari ücretin üçte birini geçmemesi,
• Eksik bildirim tutarının toplam bildirilmesi gereken prime esas kazanç tutarının %1’ini aşmaması,
• Sigortalıların ve çalışma gün sayılarının eksiksiz bildirilmesi.
Kanun metni %1’ini aşmayacak şekilde yazılmış ama buradan prime esas kazanç tutarının %1’inin kastedildiği anlaşılmaktadır.
Yani işverenlerin prime esas kazanç tutarını eksik bildirmeleri halinde idari para cezaları almamaları için yukarıda bahsedilen iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir. Bu da ancak eksik bildirim tutarının yapıldığı tarihteki brüt asgari ücretin üçte birisi ile o işyerindeki prime esas kazanç tutarının %1’inin eşit olması halinde veya eksik bildirim tutarının her ikisinin de altında olması halinde mümkün olabilir.
Örnek-1: A işyerinde çalışan sigortalıların 31.03.2018 tarihinde prime esas kazanç tutarı 100.000.00 TL olsun, bu işyerinin Kuruma 99.200.00 TL prime esas kazanç bildirildiğini varsayalım, bu durumda eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı 800.00 TL toplam prime esas kazanç tutarının %1’i 1.000.00 TL, brüt cari asgari ücretin üçte biri 676.33 TL’dir. Bu işyerinden eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı toplam prime esas kazanç tutarının %1’inin altında ama brüt asgari ücretin üçte birisinin üstünde olduğu için bu işyerine idari para cezası verilecektir.
Örnek-2: A işyerinde çalışan sigortalıların 31.03.2018 tarihinde prime esas kazanç tutarı 50.000.00 TL olsun, bu işyerinin Kuruma 49.400.00 TL prime esas kazanç bildirildiğini varsayalım, bu durumda eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı 600.00 TL toplam prime esas kazanç tutarının %1’i 500.00 TL, brüt cari asgari ücretin üçte biri 676.33 TL’dir. Bu işyerinden eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı brüt asgari ücretin üçte birisinin altında ama toplam prime esas kazanç tutarının %1’inin üstünde olduğu için bu işyerine idari para cezası verilecektir.
Örnek-3: A işyerinde çalışan sigortalıların 31.03.2018 tarihinde prime esas kazanç tutarı 100.000.00 TL olsun, bu işyerinin Kurum’a 99.400.00 TL prime esas kazanç bildirildiğini varsayalım, bu durumda eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı 600.00 TL toplam prime esas kazanç tutarının %1’i 1.000.00 TL, brüt cari asgari ücretin üçte biri 676.33 TL’dir. Bu işyerinden eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı toplam prime esas kazanç tutarının %1’inin ve brüt asgari ücretin üçte birisinin altında olduğu için bu işyerine idari para cezası verilmeyecek, bu işyerine eksikliğin on beş gün içinde düzeltilmesi için yazılı ihtar verilecek, bu süre sonunda tespit edilen eksik tutarın Kuruma bildirilmemesi halinde idari para cezası verilecektir.
Örnek-4: A işyerinde çalışan sigortalıların 31.03.2018 tarihinde prime esas kazanç tutarı 5.000.00 TL olsun, bu işyerinin Kurum’a 4.940.00 TL prime esas kazanç bildirildiğini varsayalım, bu durumda eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı 60.00 TL toplam prime esas kazanç tutarının %1’i 50.00 TL, brüt cari asgari ücretin üçte biri 676.33 TL’dir. Bu işyerinden eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı brüt asgari ücretin üçte birisinin altında ama toplam prime esas kazanç tutarının %1’inin üstünde olduğu için bu işyerine idari para cezası verilecektir.
Yukarıda ki örneklerde sigortalı sayıları ve çalışma gün sayılarının tam bildirildiği varsayılmıştır.
Bu örneklerden de anlaşılacağı üzere, iki şarttan birisi yani prime esas kazancın eksik bildirim tutarı brüt asgari ücretin üçte biri kadar sınırlandırılması genellikle büyük işyerlerindeki sigortalılar için prime esas kazanç tutarının %1’i ile sınırlandırılması ise küçük işyerlerindeki sigortalılar için adaletin sağlanması açısından önemli bir düzenleme olmuştur.
V- SONUÇ
5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi gereği SGK’ya yapılan prime esas kazanç tutarlarının eksik bildirilmesi halinde işverenler, bu eksikliğin SGK müfettişleri ile denetmenleri tarafından veya diğer kamu kurumlarının denetim elemanları tarafından tespit edilmesi halinde inceleme dönemine göre farklılık arz eden çok ciddi idari para cezalarına maruz kalmakta idi.
7144 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesine eklenen düzenleme ile özellikle sehven veya çok cüz’i eksik bildirimlerden dolayı işverenlerin idari para cezası almasının önüne geçilmiştir.
Ayrıca, yine 7103 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanun’a eklenen hüküm ile işverenlerin ay içerisinde 30 günden az çalışması olan sigortalıların, eksik gün nedenlerini sadece beyan etmeleri ve bu eksik gün nedenlerini ispatlayıcı belgeleri Kurumca incelenmek üzere talep edilmesi halinde ibraz etmek üzere saklanması düzenlemesi getirilmiştir. Bu düzenleme ile işverenler 30 günden az çalışması olan sigortalıların her ay eksik çalışma nedenlerini gösteren belgeleri Kuruma verme yükümlülüğünden kurtuldu. Mehmet UZUN*SGK Gaziantep İl Müdürü Yaklaşım / Ağustos 2018 / Sayı: 308 http://www.y-akademi.com/ik/082018_MU.htm
* SGK Gaziantep İl Müdürü (E.SGK Başmüfettişi)
