I- GİRİŞ

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ceza uygulamaları ülkemizdeki birçok  kamu kurumunun cezaları ile karşılaştırıldığında muhataplarını maddi yönden daha ağır yaptırımlara maruz bırakabilmektedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’un 102. maddesi çerçevesinde uygulanan idari para cezalarının itirazına yönelik ilk olarak idari para cezasını tahakkuk edip muhatabına tebliğ eden İl Müdürlüğü/Merkez Müdürlüğüne itirazda bulunulmakta bu birimlerce itirazın reddedilmesi durumunda yetkili idare mahkemesine dava açılması gerekmektedir. Yazımızda bu itiraz süreçleri hakkında bilgilendirme yapılacaktır.

II- YASAL MEVZUAT

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. maddesi İPC ve fesih hükümlerini içermekte olup ilgili maddede; “… idari para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde Kuruma ya da Kurum’un ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir. İdarî para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. Mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde ödenmeyen idari para cezaları, 89. madde hükmü gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir …” denilmektedir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde itiraz komisyonları başlığı altında yer alan 113. maddenin 4. fıkrası gereği; İdari Para Cezası İtiraz Komisyonu, ünite amiri veya görevlendireceği yardımcısı, ilgili şef, dosya memuru ve varsa avukattan oluşur. Aynı maddenin 5. fıkrasında Kanunla getirilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya geç olarak yerine getirilmesi hâlinde, Kanun’un 102. maddesine istinaden ilgililere idarî para cezası uygulanabilmektedir. İdarî para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde dilekçe vermek veya bu dilekçeyi taahhütlü olarak göndermek suretiyle işverence ilgili üniteye itiraz edilebilir. Cezaya itiraz, takibi durdurur. İtirazlar, ilgili itiraz komisyonunda incelenerek en geç otuz gün içinde karara bağlanması gerkmektedir. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilmektedir.

III- KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

 İşverenlerin kanuni yükümlülüklerini yasal süreleri dahilinde yerine getirmemeleri nedeniyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. maddesi gereği uygulanan idari para cezaları tebliğ ile tahakkuk etmekte bu cezalara itiraz cezanın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde yapılabilecek olup, itiraz dilekçesinin bu süre içerisinde kuruma elden verilmesi veya taahhütlü olarak aynı süre dahilinde postaya verilmiş olması gerekmektedir. Kargo yolu yada adi posta yolu ile kuruma yollanan itiraz dilekçelerinin itirazın yasal süre dahilinde yapılıp yapılmadığı dilekçenin kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih bazalınarak değerlendirildiği unutulmamalıdır. İtiraz dilekçesinin her hangi bir şekil şartı bulunmamakta olup cezanın kaldırılmasına ilişkin ispat mahiyetinde her türlü bilgi ve belgeyi içermesi gerekmekte yine itirazın ve delillerin açık şekilde ifade edilerek idari para cezasını gönderen SGK ünitesine verilmesi idari para cezasının muhatabının lehine sonuç doğurma ihtimalini arttırmaktadır.

İdari para cezasının tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde itiraz başvurusunun yapılmamış olması hâlinde, idarî para cezası kesinleşmektedir. Süresi dahilinde yapılan itirazlarda SGK Müdürlüklerinde oluşturulan ünite amiri veya görevlendireceği bir yardımcısı, ilgili şef, dosya memuru ve varsa avukattan oluşan idari para cezası itiraz komisyonu itirazı inceleyerek en geç 30 gün içerisinde karara bağlamaktadır. İtiraz komisyonunca alınan kararın bir nüshası itiraz edene tebliğ edilmekte itirazın komisyonca kabul edilmesi durumunda tahakkuk eden idari para cezası iptal edilmekte olup yine itirazın komisyonca reddi durumunda bu kez kararın ilgiliye tebliği ile işverence tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine dava yolu açılmaktadır. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken en önemli ayrıntı kurumca reddedilen itirazların yetkili idare mahkemesine yapılması olup bu husus işverenlerimizce çok sık göz ardı edilmekte, davaların bir kısmı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndan kaynaklanan prim ve işsizlik sigortası prim borçlarına ilişkin ödeme emirlerinin iptali istemiyle, aynı Yasa’nın 88. maddesi uyarınca iş mahkemesine başvuru yapılması gerektiği hükmü gereği işverenler idari para cezalarına yaptıkları itirazın reddi durumunda bu madde hükmü doğrultusunda yanlış yorum nedeniyle yanılgıya düşebilmekte yetkili idare mahkemesi yerine İş Mahkemesine dava açtıklarından davalar iş mahkemelerince reddedilmektedir

IV- SONUÇ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. maddesi gereği uygulanan İdari para cezalarına istinaden yapılacak itirazlar hususunda dikkat edilmesi gereken en önemli ayrıntılar; İşverenlerin idari para cezalarında ortaya çıkan tutarı %25 peşin ödeme indirimli olarak ödemek istemeleri durumunda da itiraz haklarının olduğu unutmamalı yine  cezaya itiraz aşamasında cezanın ilgiliye tebliği ile 15 gün içerisinde itirazın ilgili üniteye yapılması gerektiği ve yine ünite itiraz komisyonunca reddedilmesi durumunda ilgili red kararının ilgiliye tebliği ile 30 gün içinde yetkili idare mahkemesine yasal süresinde müracaat edilmesidir. Fahrettin YÜKSEK* E-Yaklaşım

    12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.