10 Aralık 2018 tarihinde 30621 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile plastik alışveriş poşetlerinin ücretlendirilmesine hükmedildi ve poşetten para alınır mı alınmaz mı tartışmaları başladı. Küresel ısınma, okyanus ve denizlerde çöp adaları oluştururken, ülkemize hızla kirlenen toprak ve denizler, Çevre Kanunu'ndaki bu düzenlemenin gerekliliğini ortaya koyuyor.
Doğada daha çabuk çözünebilecek bez, kağıt poşetler veya daha uzun süreli kullanılabilecek diğer taşıma araçları çevre kirliliğini azaltacaktır.
Poşet Geri Kazanım Katılım Payı Nedir?
Poşet bu kanunun en çok tartışılan ürünü oldu, şu ana kadar medyada çıkan haberler ve kanunla ilgili düzenlemeler hep poşete ilişkin olarak çıktı. En son çıkan tebliğ ile birlikte hayatımıza bir de "poşet" beyannamesi girdi. Kurumlar vergisi mükelleflerince (poşetler için satış noktalarından) beyanı ve ödemesi aşağıdaki şekilde olacak;
- Mart ayına ilişkin payların 24 Nisan 2019 Çarşamba günü saat 23.59'a kadar beyan edilmesi ve 30 Nisan 2019 Salı günü sonuna kadar ödenmesi
- Nisan ayına ilişkin paylarınsa 24 Mayıs 2019 Cuma günü saat 23.59'a kadar beyan edilmesi ve 31 Mayıs 2019 Cuma günü sonuna kadar ödenmesi
Kurumlar vergisi mükellefi dışındakiler içinse;
a) Birinci dönem; Ocak-Şubat-Mart, 24 Nisan 2019 günü sonuna kadar beyan edilmesi ve 30 Nisan 2019 sonuna kadar ödenmesi,
b) İkinci dönem; Nisan-Mayıs-Haziran, 24 Temmuz 2019 günü sonuna kadar beyan edilmesi ve 31 Temmuz 2019 sonuna kadar ödenmesi,
c) Üçüncü dönem; Temmuz-Ağustos-Eylül, 24 Ekim 2019 günü sonuna kadar beyan edilmesi ve 31 Ekim 2019 sonuna kadar ödenmesi,
d) Dördüncü dönem; Ekim-Kasım-Aralık, 24 Ocak 2020 günü sonuna kadar beyan edilmesi ve 31 Ocak 2020 sonuna kadar ödenmesi,
gerekiyor.
Bunun yanında kurumlar vergisi mükellefleri ilk kez beyan edeceği Ocak Şubat Mart aylarına ait olan geri kazanım katılım payı beyannamelerini ayrı ayrı olarak, 24 Nisan 2019 Çarşamba günü 23.59'a kadar beyan etmesi ve 30 Nisan 2019 Salı günü sonuna kadar da ödenmesi gerekiyor. Ayrıca, kurumlar vergisi mükellefleri dışındakilerinde üç aylık beyan dönemleri halinde verilecek Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamelerinde, aylık dönemlere ilişkin bilgilerin de ayrı ayrı gösterilmesi gerekiyor.
Faaliyetleri esnasında hiçbir şekilde plastik poşet kullanmayan veya münhasıran kağıt, karton, tekstil gibi plastikten farklı bir malzemeden imal edilmiş poşet kullanan satış noktaları ise Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi (POŞET) vermeyecek.
Bunun dışında yine söz konusu 7153 sayılı Kanun'un ek 13'üncü maddesinde yer alan; "Uygulanacak taban ücret 25 kuruştan az olmamak üzere Bakanlıkça oluşturulacak komisyon aracılığı ile belirlenir ve her yıl için güncellenir" hükmünden, her sene bir ücret güncellemesi olabileceğini ve 2020'de 25 kuruş yerine daha yüksek bir ücretin de ödenebileceğini anlıyoruz.
Bu Pay Sadece Poşetler için mi Ödenecek ?
Poşetleri bir yana koyacak olursak, aslında Kanun'a eklenen ek 11'inci maddede "Yurt içinde piyasaya arz edilen bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edilir. Bu listedeki ürünlerden herhangi birinin piyasaya arzının, farklı bir ürünün, malzemenin veya eşyanın ithalatı ile birlikte gerçekleşmesi halinde geri kazanım katılım payı ithalatçıdan tahsil edilir" hükmünde geçen (I) sayılı listeyi incelediğimizde daha çok ürünün kapsamda olduğunu görüyoruz.
Özetle, (I) sayılı listede elektronik cihazlardan, klimalara, ampulden, ilaca, pillerden, lastiklere, metal, kompozit, karton, cam, plastik ambalajlara kadar bir çok ürün sayılıyor.*
Bu ürünler için ayrı bir düzenleme yapılacağı ve bunlarla ilgili beyanların nasıl yapılacağına dair ayrı bir düzenleme Bakanlıkça çıkarılacağı, bildiriliyor. Şu ana kadar sadece poşetlerle ilgili (I sayılı listenin ilk sırasında yer alan ürün) düzenleme yer almış olup, diğer ürünlerin beyanlarının kim tarafından nasıl ve hangi beyanname ile yapılacağına dair bir düzenleme henüz yayımlanmadı. Ancak Kanun'dan beyanların da herhangi bir erteleme olmazsa 24 Nisan'a kadar yapılması gerektiği anlaşılıyor.
Muhtemel Sonuçlar Neler?
Çevre için desteklediğimiz bu hükümleri ekonomik olarak değerlendirdiğimizde ise, söz konusu ürünlerin ithalini yapan / bu ürünleri piyasaya sürenlerden alınacak olan geri kazanım payları mükellef üzerinde büyük bir yük oluşturma riski taşıyor. Bu tutarların öncelikle mükellefler tarafından ürün bazında son kullanıcılara yansıtılacağını düşündüğümüzde, bazı ürün kalemlerinde bir miktar fiyat artışına da neden olabilecektir.
Bunun dışında söz konusu ürünleri satan firmaların halihazırda geri dönüştürülecek malların toplanması hususunda sorumlulukları da bulunmakta olup, bu düzenlemeyi ek bir külfet olarak da görebiliyorlar.
Sonuç olarak, çevre bakımından yararlı bulduğumuz ancak ekonomik hayatı biraz daha zorlaştıracağını düşündüğümüz bu uygulamanın, poşet dışında (I) sayılı listede yer alan diğer ürünler için de uygulamaya girmesiyle birlikte, ekonomik hayata etkisini daha net olarak görebileceğiz. Berkan Tolun
