SİGORTA primlerinin iadesi, okuyucuların merak ettiği konuların başında geliyor. Kimileri, emekli olamadığından, yatırdığı primleri geri alıp alamayacağını soruyor, kimileri primlerini geri almak istediğini belirtiyor, kimileri de fazla ödediği primlerin iade edilip edilmeyeceğini merak ediyor.

Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) prim iadesi talep edilebilir, SGK da prim iadesi yapabilir. Tabii bunun belli şartları var. Öncelikle şunu belirteyim, ‘10 yıl prim ödedim, geri almak istiyorum’ diye bir şey söz konusu değil. Çünkü sosyal güvenlik mevzuatı, çalışanların istediği zaman primlerini iade almalarına imkan tanımıyor. Belirttiğim gibi, prim iadesi için belli şartların oluşması gerekiyor. Birincisi, emeklilikle ilgili. Emekli olamayanlar primlerini iade alabilir ki, buna toptan ödeme deniyor. Malum, emeklilik için üç şartın yerine getirilmesi gerekiyor; belirli bir yaşı tamamlamak, belirli bir süre SGK’ya prim ödemiş olmak ve belirli süre sigortalı çalışmak. Bu üç şartı yerine getiren emekli olabiliyor ve emekli aylığı almaya hak kazanıyor.

Yaş şartı yerine getirilse bile ödenen primler emekli olmaya imkan sağlamıyorsa, bu durumda prim iadesi alınabilir. Yani, emeklilik yaşını doldurdunuz, ancak ödediğiniz primler emekli olmanıza yetmiyorsa; SGK’dan primlerinizin iadesini isteyebilir, toplu ödeme alabilirsiniz. Örneğin, 25 yıl çalışması, 5975 gün prim ödemesi ve 58 yaşında emekli olması gereken bir işçi, emeklilik yaşını doldurmuş olmasına rağmen prim gün sayısı 3000 ise; emeklilik için 8 yıl daha çalışması gerekeceğinden, prim iadesi talep edebilir, SGK’dan da toplu ödeme alabilir. Yeri gelmişken belirteyim, emeklilik yaşınızı doldurmadıysanız prim gün sayınız ne olursa olsun prim iadesi alamazsınız. Neden? Çünkü yaş şartını yerine getirmemiş oluyorsunuz da ondan. Toplu ödeme imkanından sadece primi emekli olmaya yetmeyenler yararlanabiliyor.

EŞ, ÇOCUKLAR DA ALABİLİR

Peki, prim iadesi nasıl yapılacak? Öncelikle, prim iadesi için SGK’ya müracaat edilmesi ve toptan ödemenin talep edilmesi gerekiyor. SSK’lı olanlar ve memurlar kendi adlarına yatırılan, yani işçi payı adı altında yatırılan primleri iade alabilir. Bağ-Kurlular ise ödedikleri malullük, yaşlılık, ölüm sigortası primlerinin tamamını alabilir. Eski yıllara ait primler ise SGK tarafından her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek tespit edilip, toptan olarak ödenir.

Prim iadesinden vefat eden sigortalının eşi ve çocukları da yararlanabiliyor. Vefat eden SSK’lı ya da Bağ-Kurlu, gerekli şartları sağlayamadığından emeklilik hakkını elde edemiyorsa, haliyle geride kalanlara da dul ve yetim aylığı bağlanamayacağından; geride kalanlar, SGK’ya başvurup, prim iadesi talibinde bulunabilir ve toplu ödeme alabilirler.

KİMLER PRİM İADESİ ALABİLİR

- Sigortalı olarak bir işyerinde çalışmıyor olunmalı.

- Kendine ait bir işyeri bulunmamalı.

- Yaş şartını yerine getirse bile primi emekli olmaya yetmeyenler.

- Yaşı emekliliğe yetmeyenler iade için başvuramıyor.

- Prim gün sayısı nedeniyle dul ve yetim aylığı alamayanlar.

- Sigortalıdan yanlış veya yersiz alınmış olduğu tespit edilen primler.

- Maaşı yüksek olan ya da birden fazla işte çalışanlar.

BİRDEN FAZLA İŞYERİNDE ÇALIŞANLAR DA YARARLANIYOR

-PRİM iadesinden yararlanmanın bir başka şartı da SGK’ya fazla prim ödenmesi. Bu durum da iki kesimi ilgilendiriyor; birincisi birden fazla işyerinde çalışanları, ikincisi maaşı yüksek olup da yüksek prim ödeyenleri. Maaşı yüksek olan ya da birden fazla işyerinde çalışanların primleri için kanuni bir üst sınır, yani tavan, bulunuyor. Bu da asgari ücretin 7.5 katı. Eğer ödenen primler bunun üzerindeyse sigortalılar, SGK’ya müracaat ederek, fazladan ödedikleri primleri geri alabilirler. Bu durumda da tavanı aşan kısmının sigortalı hissesi çalışana iade edilir. Noyan Doğan

http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/noyan-dogan/emekli-olamayanin-primi-iade-41147149