İş Kanunu’na göre, genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanıyor. Bu süre maden işyerlerinde ise haftalık 37,5 saat.
Şayet işyerinde bir işçi için haftalık çalışma süresi doldurulursa yedi günlük bir zaman dilimi içinde yani bir hafta içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilmek zorunda. Başka bir deyişle işverenin işçinin isteği dışında kesintisiz 7 gün çalıştırma yaptırması mümkün değil.
Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’a göre hafta tatili Pazar günüdür. Ancak sürekli çalışma zorunluluğu bulunan yerlerde (hastane, ulaşım, sinema otel, lokanta gibi) Hafta Tatili Hakkında Kanun uyarınca işveren Pazar dışında hafta içinde herhangi bir günde işçiye hafta tatilini kullandırtabilir.
Tatilde Tam Ücret Ödenir
Bir haftalık süre içinde çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir. Dolayısıyla bir hafta içinde işveren işçiyi 6 gün çalıştırıyor ve bir gün tatil yaptırıyorsa 7 günlük ücret ödemek zorunda.
Hafta Tatilinde Çalışma Olursa…
Eğer işçi, hafta tatilinde çalışmışsa, hafta tatili ücreti yanında, çalışmasının karşılığı olan ücrete, yani bir yevmiyeye daha hak kazanır. Ayrıca hafta tatili çalışması, haftalık 45 saatin üzerindeki çalışmaya denk gelir ise, fazla çalışma sayılır ve çalıştırıldığı hafta tatili ücretinin % 50 zamlı olarak ödenmesi gerekir. Bu durumda işçiye hafta tatilinde yaptığı çalışma karşılığı olarak iki buçuk yevmiye (yani %150 zamlı) ödenmek zorundadır.
Örneğin; günlük ücreti 100 TL olan bir işçi haftalık 45 saatlik çalışmasını tamamladıktan sonra hafta tatiline hak kazanmıştır. İşçinin hafta tatili nedeniyle bir günlük ücret alma hakkı doğar. Söz konusu işçi hafta tatili gününde de çalıştırılırsa bu çalışması karşılığında 100 TL’lik bir ücret daha hak eder. Üstelik, işçinin bu çalışması hafta tatilinde olduğu için %50 zamlı olacak ve 50 TL de fazla çalışma ücreti alır. Böylece işçiye normal ücretine ek olarak 1,5 yevmiye (yani toplam 250 TL) ödenmesi gerekir.
Şayet işçinin haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlenmişse hafta tatili günündeki çalışmasının 45 saate kadar olan bölümü fazla sürelerle çalışma sayılır ve çalıştırıldığı hafta tatili ücretinin % 25 zamlı olarak ödenmesi gerekir.
Ancak, işçiye çalıştırıldığı hafta tatili yerine hafta içinde bir gün istirahat veriliyorsa, ne çalışılan hafta tatili için ayrıca ücret ne de fazla çalışma ücreti söz konusu olacaktır.
Ek Ödemelere Dikkat
Peki hafta tatili ücreti hesaplanırken hangi ödemeler dikkate alınıyor veya alınmıyor? İş Kanununda hafta tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmayacak ilaveler/unsurlar belirtilmiş. Buna göre;
- Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler
- Primler
- İşyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler
- Sosyal yardımlar,
hafta tatili ücretinin tespitinde hesaba katılmıyor.
Kısacası hafta tatili ücreti işçinin çıplak ücretidir ve bunun dışındaki ek ödemeler dikkate alınmıyor. İşçinin saat ücreti ile çalışması durumunda, hafta tatili ücreti saatlik ücretinin yedi buçuk katı oluyor.
Hasta İşçinin Durumu
Şayet işçi hastalanırsa veya iş kazasına uğrarsa ve bunun sonucunda da rapor alırsa geçici işgöremezlik ödeneği alması söz konusu oluyor. Geçici işgöremezlik süresine rastlayan hafta tatili ücretleri de ödemeyi yapan Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından geçici işgöremezlik ölçüsü üzerinden ödeniyor.
11.03.2019
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
