Gelir Vergisi Kanunu uyarınca, İş Kanunu kapsamında ödenen kıdem tazminatından öteden beri vergi alınmıyor. Kıdem tazminatının işçiye hangi durumlarda ödeneceği 1475 sayılı İş Kanunu’nda düzenleniyor: Emeklilik, işverenin haklı bir nedene dayanmadan iş akdini feshetmesi, işçinin haklı bir nedene dayanarak iş akdini feshetmesi, 15 yıl 3600 gün gibi koşulları bulunuyor.
Bu koşullar sağlanmadığı halde, işveren iş akdini sona erdirdiği işçisine “Bana alacak davası açma, benim işyerimde öğrendiğin sırları başka yerlerde açıklama, beş yıl rakip firmalarda çalışma” gibi gerekçelerle işçisine tazminat ödeyebiliyor. Maliye Bakanlığı’nın 2008 yılında yayımladığı bir özelgede, bu tür ödemelerin kıdem tazminatı olmadığı, dolayısıyla ücret olarak kabul edilerek stopaj kesintisi yapılması gerektiği belirtildi. O tarihten sonra, vatandaşa göre “kıdem tazminatı”, Maliye Bakanlığı’na göre “kıdem tazminatı kabul edilmeyen” ödemeler için vergi alınmaya başlandı. Ancak, bu uygulama, “kanunsuz vergi olmaz” tartışmasını da beraberinde getirdi.
Geçen yıl yeni bir kanun çıkartıldı ve işçi ile işverenin karşılıklı anlaşarak iş akdini feshettiği durumlarda ödenen tazminatlar da kıdem tazminatı kapsamında değerlendirildi. Buna göre, kıdem tazminatı ve diğer ek tazminatların, yıllık kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmı vergiden muaf tutuldu, tavanı aşan kısımdan vergi alınacağı öngörüldü.
27 Mart 2018 tarihinde yürürlüğe giren bu düzenlemeyle bir anlamda daha önce alınmış olan vergilerin kanuni dayanağı bulunmadığı da tescillenmiş oldu. Bunun üzerine peş peşe davalar açıldı. Açılan davalar vatandaşların lehine sonuçlanmaya başladı. Halen devam eden 15 bin dava bulunuyor. 27 Mart 2018 tarihinden önce ödenen vergilerin iadesi de bu davalar dolayısıyla gündeme geldi. Bu özet bilgiyi verdikten sonra şimdi sorulara geçebiliriz.
ŞİRKETİM SATILDI, BELGELERİ NEREDEN ALACAĞIM?
Soru: Tazminat vergilerini almak için ücret bordrosu ve iş akdinin sonlandırılmasına ilişkin belge lazım olduğunu biliyoruz. Ama biz, çalıştığımız şirketin başka bir şirkete satılmasından dolayı işten çıkartıldık. Bütün haklarımızı aldık. Ama elimizde herhangi bir belge bulunmamaktadır. Şirket kapandığı için bu belgeleri bulabileceğimiz bir yer yok. Vergi iadesini almak için nasıl bir yol izlemeliyiz? (Selçuk Tekin)
Yanıt: Tebliğe göre, işverenler, vergi iadesi başvurusunda bulunacak kişiler, bunların vekilleri veya vergi dairelerince istenilen bilgi ve belgeleri ivedilikle vermek zorunda. Şirketinizi devralan yeni şirketin muhasebe servisine başvuruda bulunabilirsiniz. Vergi Usul Kanunu’na göre defter ve belgelerin beş yıl saklanması gerekir. Devralan şirket de belgeleri saklamak zorunda.
15 YIL 3600 GÜNLE ALDIĞIM KIDEM TAZMİNATINDA VERGİ İADESİ VAR MI?
Soru: Ben “15 yıl 3600 gün” yasasından yararlanarak şirketten kıdem tazminatımı alarak 2018 şubat ayında ayrıldım. Ben de vergi iadesi alabilir miyim? (Nuran Küçükgökçe)
Yanıt: Kanundaki şartları yerine getirerek aldığınız kıdem tazminatı için vergi ödenmediğinden, iadesi söz konusu değil.
27 MART’TAN SONRA AYRILIRKEN ÖDEDİĞİM VERGİYİ ALABİLECEK MİYİM?
Soru: 27 Mart 2018’den önceki kesintiler ödenecek deniliyor. Ben bu tarihten sonra ayrıldım. İşin sonlanması dolayısıyla yapılan ek ödemeden yüklü bir gelir vergisi kesintisi yapılmış. Bu yasal değil ise 27 Mart 2018 tarihinden sonra bu kesintilerin yapılmaması gerekiyordu. Benimki gibi örneklerde bu vergi tahsil edilmiş bulunuyor. Bu durumda ne yapmak gerekiyor? (Onur A.)
Yanıt: Tebliğ taslağında yer alan ifade aynen şöyle.
“27/3/2018 tarihinden (bu tarih dahil) sonra düzenlenen sözleşmeler ile bu tarihten önce düzenlenmiş olmakla birlikte öngörülen ek tazminat ödemesinin 27/3/2018 tarihinden (bu tarih dahil) sonra yapıldığı durumlarda, madde hükmünden faydalanılması mümkün değildir.”
Buna göre, sizin durumunuzda olanlara iade işlemi yapılamayacak.
Ancak, yasa 27 Mart 2018 tarihinde çıkmış olmasına karşın, uygulamanın nasıl olacağına ilişkin tebliğ 11 Haziran 2018 tarihinde yayımlandı. Bu iki tarih arasındaki dönemde ödenen tazminatlar için vergi kesildiğine ilişkin başka okurlarımızdan da mesaj aldık. Bunun açıklığa kavuşturulması gerekiyor.
Gerçekten ikale sözleşmesi kapsamında yapılan ödemeler için vergi ödediyseniz, iade talebinde bulunup, ardından dava açabilirsiniz.
ASKERE GİDERKEN ALDIĞIM TAZMİNAT İÇİN İADE ALABİLİR MİYİM?
Soru: 2015 yılında askerliğim nedeniyle işten anlaşmalı olarak ayrıldım. Bu kapsamda yer alıp almadığımdan emin değilim. Ben de vergi iadesi alabilir miyim? (Ahmet Yıldız)
Yanıt: Hakkınız olan kıdem tazminatı ile izin parası dışında işveren size tazminat niteliğinde bir ek ödeme yaptıysa ve bu ödenen tutar üzerinden vergi kesildiyse iade alabilirsiniz. Aksi takdirde, örneğin beş yıl çalıştıysanız, beş brüt ücret tutarındaki kıdem tazminatınız için vergi ödenmediğinden, iadesi de söz konusu değil.
2012 YILINDA AYRILANLAR NEDEN VERGİ İADESİ ALAMIYOR?
Soru: 2012’de, çalıştığım kurumdan karşılıklı anlaşarak ayrıldım. Tazminattan gelir vergisi kesintisi oldu. 2012 yılında ayrılanlar son torba yasa değişikliğine göre iade alamıyormuş? Bunun sebebi nedir¬? (Alper A.)
Yanıt: Vergi Usul Kanunu’na göre, hatalı alınan verginin iadesinde beş yıllık zamanaşımı uygulanıyor. Bu süre içinde dava açılmamışsa ve iade talebinde bulunulmamışsa, zamanaşımına giren vergiler iade edilemiyor.
VERGİ İADESİNDE KIDEM TAZMİNATI TAVANI UYGULANACAK MI?
Soru: Haberinizde vergi iadesine tavan uygulanmayacağını belirtiyorsunuz, ama diğer kaynaklar kıdem tazminat tavanı uygulanacağını belirtiyor. Bu durumu açıklığa kavuşturmanızı rica ediyorum. (Burak Demircioğlu)
Yanıt: Girişte de anlattığım gibi, 27 Mart 2018 tarihinden önce ödenen vergilerle ilgili açılan davalar, bu vergilerin kanunsuz olduğu gerekçesiyle çalışanlar lehine sonuçlandı.
İlk defa kanuni dayanak 27 Mart 2018’de yürürlüğe giren yasayla yapıldı. O tarihten sonra ödenen tazminatların yıllık kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmı vergiden muaf tutuldu, aşan kısmından vergi uygulaması başlatıldı. Bundan dolayı geçmişteki iadeler için de tavan varmış gibi değerlendirmeler yapıldı. Karışıklık buradan kaynaklandı.
BEŞ YILLIK ZAMANAŞIMI HANGİ TARİHTEN BAŞLIYOR?
Soru: Ben 2013 ağustos ayında işten çıkartıldım. 27 Mart 2018 tarihinden itibaren beş yıl geri gidersek faydalanabiliyorum. Kanunun çıktığı tarih 30 Ocak 2019’dan beş yıl geri gidersek faydalanamıyorum. Geriye dönük beş yılın hesabında hangi tarih baz alınacak? (Mehmet Ziya)
Yanıt: Zamanaşımı, vergiyi doğuran işlemin yapıldığı tarihi izleyen yılbaşından itibaren 5 yılda doluyor. Sizin için beş yıllık zaman aşımı 1 Ocak 2014 tarihinden başlayıp 31 Aralık 2018 tarihinde sona ermiş bulunuyor. Eğer bu süre içinde iade talebinde bulunduysanız alabilirsiniz, bulunmadıysanız alamazsınız.
VERGİ İADESİ ÖDEMELERİ NE ZAMAN YAPILACAK?
Soru: Vergi iadesi için müracaat ettikten sonra ödemeler ne zaman yapılacak? (Murat Ersoy)
Yanıt: Müracaat etmek için öncelikle tebliğin Resmi Gazete’de yayımlanmasını beklemeniz gerekiyor. Daha önce iade başvurusunda bulunanların yeniden başvurmasına gerek bulunmuyor. Ödeme konusunda bir süre öngörülmüyor. Belgelerin incelenmesinin ardından birkaç ay içinde ödeme yapılacağını tahmin ediyorum. Herkes aynı anda başvuracağı için vergi dairelerinde yığılma olabilir.
