Yurtdışında çalışan ülkemiz vatandaşlarının emeklilik haklarının korunması amacıyla yürürlüğe giren 3201 sayılı "Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun" ile yurtdışında çalışan vatandaşlarımıza ve ev kadınlarına yurtdışı hizmet borçlanması hakkı tanınmıştır.
Bu hakla, şartları oluşan her vatandaşımız ülkemizde emekli olabilir veya dul-yetim aylığı alabilir.
Yurtdışı hizmet borçlanması kısmi olarak da yapılabilir.
Yurtdışı borçlanmasından yararlanabilmek için şartlar neler?
1. Türk vatandaşı olmak:
- Türk vatandaşlığında geçmeyen yurtdışı süreleri borçlandırılmaz.
- Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden sigortalılar hariç olmak üzere, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmayanların borçlanma talepleri reddedilir.
- Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam eden sigortalı ve hak sahipleri yurtdışı borçlanması yapabilir.
2. Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak:
- Sigortalılık süreleri,
- Sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri,
- Ev kadını olarak geçirilen sürelerin olması gerekir.
3. Yurtdışı sürelerini belgelerle desteklemek:
Genel olarak, ilgili ülkelerdeki Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerden alınacak hizmet belgesi. Ev hanımları için ikametgâh belgesi istenir.
Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerin sigorta kurumlarınca verilen belgeler de geçerlidir.
Gemi adamları ise çalıştıkları gemi ya da geminin bağlı bulunduğu iş yerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservislerini ibraz edebilirler.
4. Yazılı istekte bulunmak:
Yurtdışında geçen sürelerin borçlandırılabilmesi için "Yurt Dışı Süreleri Borçlanma Talep Dilekçesi" usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra aslının SGK'nın ilgili birimine doğrudan verilmesi ya da posta yoluyla gönderilmesi gerekir.
Borçlanma miktarı nasıl hesaplanır?
Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borçlanma tutarı, başvuru tarihindeki 5510 sayılı Kanunun 82'nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azami günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın yüzde 45'idir.
01 Ocak 2024- 31 Aralık 2024 tarihleri arasında borçlanılacak 1 gün için ödenmesi gereken tutarın alt sınırı 666,75 TL x yüzde 45 = 300,04 TL, üst sınırı ise 5.000,63 TL x yüzde 45 = 2.250,28 TL'dir.
Borçlanma miktarının hangi süre içinde ödenmesi gerekir?
Tahakkuk ettirilen ve iadeli taahhütlü olarak tebliğ edilen borcun, tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde SGK hesabında olacak şekilde ödenmesi gerekir.
Borcun, tebliğ tarihinden itibaren 3 ay içinde Kurum hesabında olacak şekilde ödenmemesi halinde borçlanma işlemi geçersiz sayılır. Tekrardan borçlanma yapılmak istendiğinde yeni bir başvuru gerekir.
Borçlanmadan vazgeçmek ve borçlanma miktarının iadesi mümkün mü?
Borçlanmalarının iptal edilmesi için yazılı başvuruda bulunanların ödedikleri borçlanma tutarının tamamı, faiz uygulanmaksızın Türk lirası olarak iade edilir.
Kısmi iade mümkün değil. Ancak birden fazla borçlanma yapılmışsa, talep sahibinin yapmış olduğu borçlanmalardan bir ya da birkaçından vazgeçme hakkı da bulunur.
Borçlandıkları hizmetleri ile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılar ile ölüm aylığı bağlanamayan hak sahiplerine başvuruları halinde ödenen borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk lirası olarak iade edilir.
Ancak, borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık bağlanmış olanlar borçlanma talebinden vazgeçemezler ve bunların ödedikleri borçlanma tutarı iade edilmez.
Okan Karagülle
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi, eski SGK Denetmeni
