Türk Ticaret Kanunu 379. Maddesine göre bir şirket kendi paylarını, esas veya çıkarılmış sermayesinin % 10'unu aşan veya bir işlem sonunda aşacak olan miktarda, ivazlı olarak iktisap ve rehin olarak kabul edemez. Bu hüküm, bir üçüncü kişinin kendi adına, ancak şirket hesabına iktisap ya da rehin olarak kabul ettiği paylar için de geçerlidir. 384. maddeye göre İktisap edilen paylar, şirket için herhangi bir kayba yol açmadan devirleri mümkün olur olmaz ve herhalde iktisaplarından itibaren üç yıl içinde elden çıkarılırlar. Meğerki sermayesinin yüzde onunu aşmasın.
1992 yılında yayımlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri’nde (MSUGT) geri alınan paylara ilişkin bir hesap kodu bulunmamaktadır. Buna yönelik genel olarak 514 Geri Satın Alınan Paylar Hesabı kullanılmaktadır.
TFRS ve BOBİ FRS’ye uygun hazırlanan “Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı”nında ise geri alınan paylara ilişkin 515 Geri Alınmış Paylar hesabı kullanılmaktadır. Hesabın açıklama bilgileri aşağıdaki gibidir.
(-) Bu hesap, işletmenin ihraç etmiş olduğu kendi paylarını geri satın alması durumunda satın alınan payların izlenmesinde kullanılır. İşletmenin satın aldığı kendi payları işletme tarafından ihraç edilen ve sonradan işletme tarafından yeniden elde edilen özkaynağa dayalı finansal araçlarıdır. İşleyişi: Ödenmiş sermayeyi oluşturan payların bir kısmı işletme tarafından satın alındığında, satın alınan payların edinimi için ödenen tutarların gerçeğe uygun değeri üzerinden bu hesaba borç, ödeme biçimine göre ilgili hesaplara alacak kaydedilir. Payların tekrar elden çıkarılmasında ise bu hesaba alacak kaydedilir. Karşılığında payların satış değeri üzerinden ilgili varlık hesabına borç kaydı yapılırken, ilgili payların bu hesapta yer alan değerleriyle satış değeri arasındaki fark “522 Geri Alınan Payların Yeniden Satışından Ortaya Çıkan Primler” hesabında muhasebeleştirilir. İşletmenin geri satın aldığı payları iptal etmesi durumunda da bu hesaba alacak kaydedilir. Karşılığında bu payların nominal değeri üzerinden “500 Sermaye” hesabına borç kaydı yapılırken, hesabın kayıtlı değeri ile paylara ilişkin nominal tutar arasındaki fark (varsa) “521 Pay İptal Kârları” hesabında muhasebeleştirilir. İşletmenin kendi paylarını geri satın alması, tekrar elden çıkarması ya da iptal etmesi işlemleri sonucunda herhangi bir kazanç ya da kayıp muhasebeleştirilmez.
Ersan KARACA
Yeminli Mali Müşavir
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
