Bayram tatilinden önce birçok kişiye muhtemel beyan dışı bırakılan gelirler için izaha davet yazıları geldi. İzaha davet yazılarında beyan dışı bırakıldığı düşünülen gelirlere ilişkin olarak kişilerden izahat talebinin 30 gün içerinde yapılması gerektiği vurgulanıyor. İzaha davet yazısının kişilere tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde izahta bulunulması ve diğer şartların sağlanması koşuluyla izaha davet müessesinden faydalanılmasının mümkün olabileceği belirtiliyor.
Yazılar 2023 yılında beyana tabi olması gerekirken beyan dışı bırakıldığı iddiasıyla yapılan tespitlere ilişkin. Bilindiği üzere 2023 yılı gelir vergisi beyannameleri Mart ayı içerinde verilmesi gerekiyordu ancak bu süre 5 Nisan 2024 tarihine kadar uzatılmıştı. Bu tarihten sonra Vergi Denetim Kurulu hızlı bir şekilde gerekli taramaları yapmak suretiyle beyan dışı kaldığını düşündüğü gelirler için ilgili kişilere izaha davet yazısı göndermek suretiyle uyarıda bulundu. Yaklaşık 2 aylık sürede birçok verinin taranması ve ilgililere izaha davet yazılarının gönderilmesi özellikle Vergi Denetim Kurulunun ne kadar hızlı ve verimli çalıştığını göstermesi açısından oldukça önemli ve dikkat çekici.
İzaha Davet Nedir?
Vergi Denetim Kurulunca 2023 yılına ilişkin olarak edinilen bilgilere göre vergi ziyaı şüphesi olan bir durumun tespit edilmesi halinde henüz mükellef hakkında vergi incelemesi başlamadan, takdir komisyonuna sevk edilmeden veya ihbar yapılmadan önce mükellefin durum hakkında açıklama yapmaya davet edilmesidir izaha davet. Söz konusu müessese ile idarenin şüpheli tespitleri eğer mükellefçe izah edilerek gelirin vergiye tabi olmadığı ispatlanırsa idare inceleme, takdir ve diğer zaman alıcı işlemlerle uğraşmadan sonuca ulaşacak ve herhangi bir tarhiyat işlemi yapmayacaktır. Eğer şüpheli tespitler yerinde ve beyan edilerek vergiye tabi olması gerekiyorsa yine zaman kaybetmeden kısa sürede mükelleflere de birtakım avantajlar sağlanmak suretiyle tarhiyatlar yapılacaktır. Görüldüğü üzere vergi incelemesi ve takdire sevk gibi uzun süren işlemler yerine kısa sürede tespit edilen şüpheli durumlar açıklığa kavuşturulmak suretiyle hem zaman kaybı önlenmekte hem de varsa tarhiyat yapılmak suretiyle vergi geliri elde edilmektedir.
Ne Yapmalı?
İzaha davet yazısı gönderilen mükellefler, yazının tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde ön tespitle ilgili izahta bulunulması halinde izah Ön tespit ve Değerlendirme Komisyonunca değerlendirmeye alınacaktır. Yapılan izahın vergi ziyaına uğramış olabilecek vergi tutarının doğrular nitelikte olduğunun veya yapılan izahın yeterli bulunmayarak beyanname verilmesini gerektiren bir durumun bulunduğunun komisyonca değerlendirilmesi halinde, değerlendirme sonucunu içeren yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde, hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için gecikme zammı ve aynı sürede ödenmesi şartıyla vergi üzerinden %20 oranında vergi ziyaı cezası uygulanacaktır. Kesilen vergi ziyaı cezası için uzlaşma talep edilebilecek veya cezada indirim müessesesinden yararlanılabilmektedir.
İzaha davet yazısı tebliğ edildikten sonra pişmanlık hükümlerinde faydalanılması mümkün değildir.
Mali tatilde (1-20 Temmuz) 30 günlük süre uzar mı?
İzaha davet yazıları tarihi genelde haziran ayı başı olduğu düşünürsek 30 günlük izahat süre bitimi mali tatile denk gelmektedir. Bu durum izaha davet yazıları açısından süre temmuz ayı başında sona erer mi yoksa mali tatilin sona ereceği 20 Temmuza kadar uzar mı?
5604 sayılı Mali Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanununun 1’inci maddesinin (3) numaralı fıkrasında, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirli sürelerde yapılması gereken muhasebe kayıt süreleri, bildirim süreleri ve vergiyle ilgili işlemlere ilişkin dava açma süreleri malî tatil süresince işlemeyeceği belirtilmiştir. Bildirme süreleri de Vergi Usul Kanununun 153 ilâ 170 inci maddeleri arasında düzenlenmiş olup Kanunun 370’inci maddesinde yer alan izaha davet süresine ilişkin bir belirleme yer almamaktadır. Bu durumda 30 günlük izaha davet süresi bulanan mükelleflerin indirimli ceza uygulamasından yararlanılabilmesi için, (bu sürenin bitiş tarihi 1-20 Temmuz mali tatil dönemine denk gelmiş olsa bile) bu sürede yani tebliğden itibaren 30 günlük süre içerinde izahatta bulunmaları veya izah vermemekle birlikte söz konusu vergi tutarına ilişkin beyannamenin verilmesi gerekir. Aksi halde izahat yapılmadığı kabul edilerek haklarında vergi incelemesi başlayacak ve indirimli ceza uygulamasından faydalanamayacaklar.
İzahı istenen gelirin vergiye tabi olmadığı düşünülüyorsa;
Bu açıklamalar çerçevesinde mükelleflerce izaha davet yazısı alındıktan sonra belirtilen gelir kalemlerinin gerçekte olup olmadığı, gerçekten bu gelirler var ve beyan edilmedi ise elde edilen gelirin istisna kapsamında olup olmadığının araştırılması gerekir. Örneğin elde edilen bir kâr payı, faiz vs. gibi menkul sermaye gelirinin istisna kapsamında beyana tabi olup olmadığının araştırılarak eğer istisna kapsamında ise bu hususun belirtilen sürede izah edilerek Ön tespit ve Değerlendirme Komisyonunca değerlendirmesine sunulması yeterli olacaktır.
İzahı istenen gelirin vergiye tabi olduğu düşünülüyorsa;
Ancak 2023 yılında elde edilen ve idare tarafından şüpheli olarak tespit edilen gelirler beyan edilmemiş ise 30 günlük süre içerisinde beyanda bulunulması ve vergi aslı ile gecikme zammı ve %20 oranında vergi ziyaı cezası ile işlemin sonuçlanması mümkün olacaktır. Aksi halde inceleme ve takdire sevk ile sonuçlanan işlemin daha uzun sürede sonuçlanacak olması nedeniyle daha fazla gecikme faizinin ödenmesinin yanında bir kat vergi ziyaı cezası olacaktır.
Diğer taraftan izaha davet sonucunda tarh edilecek olan vergi aslının %20 oranında hesaplanacak olan vergi ziyaı cezasının her halükarda uzlaşmaya veya cezalarda indirim müessesine tabi olması sonucunda sembolik bir cezanın ödeneceğini göz önünde bulundurmak gerekir.
İzah süresince beyanname verilebilir
İzaha davet yazısını tebliğ alan mükellef 30 gün içerinde izahta bulunabileceği gibi tebliğ edilen yazıda yer alan gelirin vergiye tabi olduğunu düşünüyorsa bu sürede de beyannamesini verebilir. Ancak bu beyan ile pişmanlık hükümlerinden faydalanılması mümkün olmayıp indirimli ceza uygulanmasından faydalanması mümkün.
Beyan edilecek menkul sermaye iradı gelirleri üzerinden yapılan stopajlar mahsup edilecektir
İzaha davet yazısında yer alan gelirler üzerinden özellikle Gelir Vergisi Kanununun 75. madde ikinci fıkrasının 1, 2 ve 3. bentlerinde yer alan kâr paylarının beyanında kâr paylarının yarısının istisna olduğu ve GVK 94. maddesinin birinci fıkrasının 6-b bendi uyarınca yapılan tevkifatların hesaplanacak olan gelir vergisi tutarından mahsup edilebileceği unutulmamalıdır.
İhtirazi kayıtla beyanda bulunulabilir mi?
İzaha davet yazısında yer alan gelirin vergiye tabi olmadığı şeklinde bir düşünce var ise normal beyan süresinden sonra ihtirazi kayıtla beyanda bulunup dava açılması mümkün değildir. Kanuni süresinden sonra verilen düzeltme beyannamelerine ihtirazi kayıt konulmak suretiyle bu beyanın dava konusu edilemeyeceği yönünde vergi yargısı kararları mevcut.
İzahın kabul edilmemesi halinde dava açılabilir mi?
İzaha davet yazısına istinaden doğrudan dava açılması herhangi bir tarhiyat olmadığı için mümkün değildir. Gelirin vergiye tabi olmadığı izahına rağmen, izahın kabul edilmeyerek vergi incelemesi sonucunda, haklarında vergi ve ceza tarhiyatı yapılanların vergi mahkemesine itiraz yolu ile dava açması mümkündür. Ancak bu durumda ceza tarhiyatı inceleme sonucunda oluştuğu için indirimli ceza yerine vergi ziyaı cezası tam olarak tarh edilecek ve bu tutar vergi aslı ile birlikte dava konusu yapılmış olacaktır.
Mehmet Göktuğ KÖKBULUT
Avukat
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
