SORU: Oğlum 2002 yılında bir iş kazasında vefat etti. O zaman çalışmakta olduğum için ne bana ne de eşime maaş bağlandı. 2018 yılında emekli oldum. SGK’ya müracaat etsem oğlumun iş kazası nedeniyle bana maaş bağlanır mı? (Abdullah G.)
CEVAP: Ölen kişilerin ana ve babalarına aylık bağlanması için bazı koşullar vardır. Ana baba 65 yaşından küçük ise ana babaya aylık bağlanabilmesi için ölen kişinin eş ve çocuklarından artan hisse bulunması gerekir. Ana baba 65 yaşından büyük ise artan hisse şartı aranmaz.
Bir başka koşul ise varsa ölen diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekir. Bağlanmış gelir veya aylık olmasa bile her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması şartı aranır.
Artan hisse olmaması nedeniyle aylık bağlanamayan ana ve babaya 65 yaşını doldurdukları tarihte aylık bağlanır.
Burada “aylık” ile kastedilen Sosyal Güvenlik Kurumu’nca bağlanmış malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malullüğü kapsamında yapılan ödemelerdir. “Gelir” ise iş kazası ve meslek hastalığı dolayısıyla sigortalının kendisine veya hak sahiplerine yapılan ödemelerdir.
65 yaş aylığı başta olmak üzere çeşitli kanunlara göre bağlanmış aylıklar ölen çocuktan dolayı aylık ve gelir bağlanmasına engel teşkil etmez. Ancak, ana babanın gelirinin asgari ücretin altında olup olmadığına ilişkin yapılan gelir testinde 65 yaş aylığı ve diğer gelirler de dikkate alınır.
Ölen çocuğundan dolayı ana babaya aylık bağlanabilmesi için gelir testi bizzat Sosyal Güvenlik Kurumu’nun denetim ve kontrol ile yetkili memurlarınca yapılır. Gelir testinin yapılması 2-3 ayı bulabiliyor. Yapılan inceleme sonucu ana ve babanın gelirinin net asgari ücretin altında kaldığının tespit edilmesi halinde dilekçe tarihini izleyen ay başından geçerli olmak üzere ölüm aylığı bağlanır.
Özetlemek gerekirse, kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı alanlar ile dul ve yetim aylığı alan ana babaya çocuklarından dolayı ölüm aylığı bağlanamıyor. Sizin kendi çalışmanızdan dolayı emekli aylığınız bulunduğu için iş kazası sonucu vefat eden çocuğunuzdan dolayı ölüm geliri alamazsınız.
Son yıllarda asgari ücret zamları emekli aylıklarına yapılan zamdan yüksek olduğu için net asgari ücret ile en düşük emekli aylığı arasındaki makas açıldı. Net asgari ücret 17.002,12 TL’ye çıkarken en düşük emekli aylığı 10.000 lirada kaldı. Kanun hükmünün esnetilerek, kendi çalışmasından dolayı aylık bağlanmış olsa bile toplam geliri net asgari ücretin altında kalanların da çocuklarından dolayı ölüm aylığı / geliri alabilmesinin önü açılmalıdır.
