İş Kanunu'nun 69. Maddesinde;
? Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir.
?İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez. [1]
?Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.
?Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.
Gece çalışması her halde 11 saat sürebilir. İşçilerin günlük 11 saati aşan ve gece 7,5 saati aşan çalışmalarına fazla çalışma ücreti 45 saati aşmasa da ödenir. [1] numaralı açıklamada belirtilen faaliyette çalışan işçinin onayı varsa haftalık 45 saat çalışıp çalışmadığına bakılır. Onayı yoksa fazla mesai ücreti gündeme gelecektir.
[1] Turizm, özel güvenlik, sağlık hizmeti ve petrol araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri yürütülen çalışmalarda işçinin onayı ile gece 7,5 saatten fazla çalışma yaptırılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Gece Çalıştırılmayacak İşçiler.
⚠ Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesinde
"Kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılabilmeleri için, işe başlamadan önce, gece postalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu işyerinde görevli işyeri hekiminden alınır. Raporu olmayan veya uygun görülmeyen kadın işçi gece postalarında çalıştırılamaz.
⚠ Çocuk ve genç işçilerin çalıştırılma usul ve esasları hakkında yönetmeliğin 5. maddesinde;
"Kanununun 69 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işlerde 18 yaşını doldurmayan işçiler çalıştırılamaz."
⚠Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmeliğin 8. maddesinde
"Kadın çalışanlar, gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar." aynı maddenin diğer bendinde " Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılmaz."
⚠ Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 8. Maddesinde;
...Zorunluluk olmadıkça işçilerin postaları değiştirilemez. Ancak 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesi uyarınca, gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, olanakların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir.
NOT: Çalışmanın bir bölümünün gündüz, bir bölümünün geceye denk gelmesi halinde çalışma saati olarak fazla olan hangisi ise çalışma gündüz/gece çalışması olur. Ara dinlenmelerin kullandırılacağı zaman ayarlanarak çalışmanın gece gündüze gelmesi ayarlanabilir.
Örneğin işçinin çalışmasının yarısı gündüze yarısı gece çalışmasına denk geliyorsa ara dinlenme gece çalışmasında kullandırılarak çalışmanın gündüz çalışması olması sağlanabilir.
MURAT DELİP
Uzmanı
