I-GENEL BİLGİLER
Serbest meslek kazançlarında safi meslek kazancının tespiti sırasında indirim konusu yapılacak giderler yasanın 68. maddesinde bir bir belirtilmiştir. Buna göre, GVK’nun 68. maddesinin (1) no’lu bendine göre, mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler hasılattan indirilebilmektedir. Aşağıda da görüldüğü üzere bu giderler ile bir sabit kıymet alınması söz konusu değildir. Genel giderler kapsamına giren bazı giderler şöyledir;
- İşyeri kirası, aydınlatma, ısıtma (havagazı, doğalgaz ve elektrik vb),
- Su, telefon (cep ve araç telefonu dahil),
- Mükellef tarafından işyerinde kullanılan, ancak aboneliği başkası adına olan telefon, su ve elektrik giderleri,
- Hizmetli ve işçi ücretleri,
- İhbar ve kıdem tazminatları,
- Sigorta giderleri,
- Hizmet erbabına yemek verilmek suretiyle sağlanan ve ücret olarak değerlendirilen, ancak 23/8. maddeye göre gelir vergisinden istisna edilen menfaatler,
- Kırtasiye giderleri (kalem, kağıt, cetvel, dosya, klasör, vb),
- Reklam giderleri,
- Temsil ve ağırlama giderleri,
- İşle ilgili olmak şartıyla bilgisayar, bilgisayar yazılım ve internet giderleri,
- İşyeri ile ilgili normal tamir, bakım ve temizlik harcamaları,
- İşle ilgili şehir içi ulaşım, otoyol gişe ücreti, posta ve kargo giderleri,
- Mesleki kurslara ödenen giderler,
- İşle ilgili veya taşıt alımlarında kullanılan krediler için ödenen kredi faizleri,
- Değeri amortisman ayırma sınırını geçmeyen demirbaş alımları,
- Banka teminat mektubu ile ilgili masraflar ile oluşan faiz giderleri,
- Mesleki faaliyetle ilgili davalarda ödenen vekalet ücreti,
- Meslek lisesinde okuyan öğrencileri çalıştıran serbest meslek erbabı tarafından ücret bordrosuna dayanarak yapılan ücret ödemeleri,
- Serbest meslek faaliyeti ile ilgili olan eşyanın işyerine nakli ile ilgili olarak ödenen hamaliye ve diğer nakliye giderleri,
- İşyerinde çalıştırılan serbest meslek erbabının eşine ve çocuklara ödenen ve GVK’nun 61, 94, 103. maddeleri uyarınca vergilendirilen ücretler,
- İşyerinde kullanılan ofis malzemeleri (masa, koltuk, vb),
Şeklindeki giderler genel gider kapsamında değerlendirilmektedir.
II-GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI TARAFINDAN VERİLEN ÖZELGENİN DEĞERLENDİRİLMESİ :
“İLERİ SEVİYEDEKİ KURUMSAL KOÇLUK EĞİTİM PROGRAMLARINA ÖDENEN FATURA BEDELLERİNİ SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİNDE GİDER OLARAK DÜŞÜLMESİ MÜMKÜN GÖRÜLMEMİŞTİR”
Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen bir özelgede serbest meslek erbabı tarafından alınan “İleri seviyede Kurumsal Koçluk” eğitimine ait giderler 193 sayılı GVK’nun 68. maddesine göre indirilecek giderler arasında belirtilmediğinden dolayı bu ileri seviyedeki kurumsal koçluk ile ilgili giderlerin masraf yazılamayacağı şeklinde görüş verilmiştir.[1]
Ayrıca, bu eğitim hizmetleri nedeniyle serbest meslek faaliyetine ilişkin olarak yurtdışından sağlanan ve istisna kapsamında olmayan “İleri düzeydeki kurumsal koçluk” eğitim hizmetleri KDV’ye tabi olduğu belirtilmektedir.[2]
Bunun yanı sıra alınan bu eğitim hizmeti dolayısıyla KDV’nin hizmeti satın alan mükellef tarafından 2 Nolu KDV beyannamesi ile beyan edilmesi ve ödenmesi gerektiği vurgulanmıştır.[3]
Öte yandan, 193 sayılı GVK’nun 65. maddesinde; “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancıdır” hükmüne yer verilmiş olup “Mesleki Giderler” başlıklı 68. maddesinde de; “Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir.
“………”
“7- Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri” hükmü yer almıştır.
.…. katılmış olunan “İleri Seviye Kurumsal Koçluk” eğitim programlarına ödenen tutarların serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak indirimi mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, 3065 sayılı KDVK’nun 1/1. maddesinde; Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin, 1/2. maddesinde de her türlü mal ve hizmet ithalatının, KDV’ne tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.
Aynı kanunun 6/b maddesinde ise, işlemlerin Türkiye’de yapılmasının; hizmetin Türkiye’de yapılmasını veya hizmetten Türkiye’de faydalanılmasını ifade ettiği belirtilmiş, 9/1. maddesinde de mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı’nın vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutulabileceği ifade edilmiştir.
Öte yandan, sözü edilen kanunun 29. maddesinde;
“1- Mükellefler, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’den, bu kanunda aksine hüküm olmadıkça faaliyetlerine ilişkin olarak aşağıdaki vergileri indirebilirler:
a- Kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV,
b- İthal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen KDV,
………..
3- İndirim hakkı vergiyi doğuran olayın vukuu bulduğu takvim yılı aşılmamak
şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabilir.
……….”
Denilmiştir.
Ayrıca, aynı kanunun “İndirimin Belgelendirilmesi” başlıklı 34/1. maddesinde de;
“Yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait KDV, alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebilir.”
Hükmüne yer verilmiştir.
III-KONUNUN 2 NOLU KDV BEYANNAMESİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ:
“YURTDIŞINDAN SATIN ALINAN UZAKTAN TELEFONLA ALINAN EĞİTİM HİZMETİNİN DURUMU NEDİR?”
Konu ile ilgili açıklamaların yer aldığı 15 seri Nolu KDV Genel Tebliğinin “C.Yurt Dışından Sağlanan Hizmetler” başlıklı bölümünde ise; yurt dışından sağlanan hizmetlerde, mükellef esas olarak yurtdışındaki firma olmakla birlikte, firmanın Türkiye’de ikametgahı, işyeri kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmaması halinde verginin sözü edilen kanunun 9. maddesi gereğince hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından bağlı bulunulan vergi dairesine sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödeneceği açıklanmıştır.
Yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde; eğitim hizmeti nedeniyle serbest meslek faaliyetine ilişkin olarak yurtdışından sağlanan ve istisna olmayan “ileri seviye kurumsal koçluk” eğitim hizmetleri KDV’ne tabi olup, alınan bu hizmete ilişkin KDV’nin hizmeti satın alan tarafından 2 Nolu KDV beyannamesi ile beyan edilerek ödenmesi, ayrıca sözü edilen eğitim hizmetinin bir kısmının yurt içinden uzaktan eğitim yoluyla alınması işlemi de KDV’ne tabi olup, gerek bu hizmet alımına ilişkin ödenen KDV’nin gerekse yurt dışından alınan eğitim hizmetine ilişkin ödenen KDV’nin ilgili dönemde düzenlenen faturada ayrıca gösterilmek ve kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.
IV-SONUÇ VE ÖZET
Çalışmamızın yukarıdaki bölümlerinde açıklandığı üzere, serbest meslek kazancının tespiti sırasında ileri düzeyde kurumsal koçluk eğitimi ile ilgili yapılan harcamaların gider kabul edilmeyişi önemli bir eksikliktir. Zira, Gelir İdaresinin vermiş olduğu 15/01/2009 gün ve 4533 sayılı özelgede ileri seviyede kurumsal koçluk ile ilgili giderlerin GVK’nun 68. maddesine göre indirim olarak kabul edilmeyişi serbest meslek erbabının mesleki bilgisini geliştirmesine ve dünyadaki teknolojik gelişmeleri takip etmesi açısından önemli bir engeldir. Böylece serbest meslek erbabı katıldığı ileri düzeydeki kurumsal koçluk programları dolayısıyla yaptığı ödemeleri serbest meslek kazancı defterinde gider olarak yazamayışı önemli bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.[4]
Diğer taraftan, 193 sayılı GVK’nun 65. maddesinde yer alan tanımdaki her türlü serbest meslek faaliyeti kavramı bir anlamda hasılat yazma açısından bir sınırlama getirmemiştir. Ancak, yine aynı yasanın mesleki giderler başlıklı 68. maddesinde gerekli düzenlemeler yapılarak özellikle teknik ve teknolojik alanda faaliyet gösteren serbest meslek erbabı yönünden gider yazma kalemlerinin genişletilmesinde yarar bulunmaktadır. Nazlı Gaye Alpaslan
------------
[1]Daha önce Gelir İdaresi Başkanlığı, İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı nezdinde verilen 20/11/2008 gün ve B.07.1.GİB.4.35.16.01/176200-ÖZ-994-9670 sayılı görüşte, ileri seviyede kurumsal koçluk eğitim programları ile ilgili masrafların serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak yazılacağı şeklinde görüş verilmiştir.
[2]İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 26/01/2009 gün ve 634 sayılı özelgelerinde ise ileri seviyede kurumsal koçluk eğitim programları dolayısıyla bu programlara katılan serbest meslek erbabı için ödenen bedeller gider yazılamayacağı şeklinde görüş verilmiştir.
[3]Yine, 26/01/2009 gün ve 634 sayılı özelgede, ileri düzeyde kurumsal koçluk dolayısıyla verilen kurslara ödenen fatura bedelleri gider olarak kabul edilmemiş aynı zamanda söz konusu bedellerle ilgili olarak 2 Nolu KDV beyannamesinin verilmesi gerektiği açıklanmıştır.
[4] Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın, 15/01/2009 gün ve 4533 sayılı yazıları.
