Muhasebe tüm kayıt ve işlemler yazılı bir belgeye bağlanması zorunlu bulunmaktadır. Kayıtların tevsik yükümlülüğü denilen bu kural, beyan esasına dayanan vergilendirme sistemimizde belge düzeninin temelini oluşturmaktadır.
Vergi mükelleflerince dikkate alınması gereken belgelendirme yükümlülüğüne ilişkin esaslar Vergi Usul Kanunu'nun 227’nci maddesinde ispat edici kâğıtlar başlığı altında açıklanmıştır
Vergi Usul Yasasının 228 maddesi gereği olarak şu giderler için ispat edici belge aranmaz.
1. Örf ve teamüle göre bir vesikaya istinat ettirilmesi mutat olmayan müteferrik giderler;
2. Vesikanın teminine imkân olmayan giderler;
3. Vergi kanunlarına göre götürü olarak tespit edilen giderler.
1. Örf ve teamüle göre bir vesikaya istinat ettirilmesi mutat olmayan müteferrik giderler;
Burada; Gelir ve Kurumlar vergisi yasalarında açıkça sayılmayıp ve belirtilmeyen ayrılmamış giderler amaçlanmıştır.
Örf ve teamüllere göre bir belgeye dayandırılmaları alışılmamış olmalıdır. Örnek verecek olursak, minibüs ücretleri. İşin yürütülmesi bakımından bu minibüslere binmek zorunlu ve gerekli ise, işin hacmi ve gereği ödenen bu giderler defterlere belgesiz olarak işlenebilirler. Diğer bir örnek; Yapılan posta masraflarının faaliyetlerle ilgili olması ve işin genişliğine ve mahiyetine uygun bulunması kaydıyla,
Adi mektup pullan karşılığında yapılan harcamanın belgelendirilebilmesi için vergi mükellefi veya yetkilileri tarafından imzalanmak ve işletme veya firma kaşesi basılmak suretiyle bir bordronun düzenlenmesi ve postaya verilen evrakın niteliğinin söz konusu bordroya yazılması halinde, kullanılan pullar için yapılan harcamaların tevsikinde yeterli bir belge olarak kabulü mümkün bulunmaktadır.
Bu mahiyetteki giderler gerçek miktarları üzerinden kayıtlara geçirilmesi ve miktarlarının işin genişliğine ve mahiyetine uygun bulunması şarttır
2. Vesikanın teminine imkân olmayan giderler;
Bu giderler gerçek miktarları üzerinden kayıtlara geçirilmesi ve miktarlarının işin genişliğine ve mahiyetine uygun bulunması şarttır.
Beğendiğim ve aynı şekilde düşündüğüm, YMM Mehmet Maç bu hususu “İşin yaptırılmasına veya malın satın alınmasına rağmen işi yapanın veya malı satanın fiilen belge vermemesi, belge temininde imkânsızlık hallerinden biridir. Ancak böyle bir durumda gider veya maliyet unsurunun belgesiz olarak kayda alınabilmesi için mükellefin o işi gerçekten yaptırdığını veya malı gerçekten aldığını, ödeme belgeleri, nakliye belgeleri, işletme bünyesinde tanzim edilen tutanak ve sair yollarla tevsik etmesi ve belge temini için gerekli gayreti gösterdiğini ispat etmesi istenebilir. Belgenin sözle istenmesi, bu kifayet etmediğinde, Noterden ihtarname çekerek belge talebinde bulunulması, bu talebe rağmen belge alınamazsa durumun Maliye İdaresine ihbar edilmesi ilk anda akla gelen tedbirlerdir. Bütün bu tedbirler alınsa dahi, gider kaydının reddedilmesi mümkündür. Bu nedenle mal ve hizmet alımlarında, belge temini ve belgenin sağlıklı olması hususları çok önemlidir.” Şeklinde ifade etmektedir.
3-Vergi kanunlarına göre götürü olarak tespit edilen giderler.
VUK Md. 228/3 uyarınca, vergi kanunlarına göre giderlerin götürü olarak tespit edildiği hallerde de, belgelendirme zorunluluğu aranmayacaktır.
Örnek olarak, gayrimenkul sermaye iratlarında giderlerin indirilmesi konusunda, hakları kiraya verenler hariç olmak üzere mükelleflerin diledikleri takdirde götürü gider usulünü seçmeleri gösterilebilir. Keza, Gelir Vergisi Kanunu’nda (GVK md.40/1), ticari kazanç sahiplerinden, ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflere belli bir miktarda götürü gider indirimi imkânı tanınmıştır.
Götürü gider uygulaması, mükelleflere yurt dışındaki işleri ile ilgili olarak yaptıkları giderlerden belgesi temin edilemeyenlerin, anılan faaliyetlerden elde edilen hâsılatın binde beşini aşmamak üzere ticari kazançtan indirilmesi imkânını veren bir düzenlemedir.
Buradan hareketle götürü giderden söz edilebilmesi için öncelikle harcamanın yapılmış ve işletmenin malvarlığında bir azalmanın meydana gelmiş olması gerekmektedir.
Götürü gider uygulamasından yararlanmada yurt dışında döviz cinsinden elde edilen hâsılatın yurda getirildiğinin kambiyo mevzuatı hükümleri çerçevesinde tevsiki şartı da aranmamaktadır.
Götürü gider indirilmesi uygulamasının beyanname üzerinden değil, gider hesapları ile ilişkilendirmek suretiyle ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.
Götürü Gider Uygulamasından Yararlanabilecek Mükellefler
– İhracat,
– Yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetler,
– Uluslararası taşımacılık,
Faaliyetinde bulunan, dar mükellefiyet esasında vergilendirilenler de dâhil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir.
Götürü gider ihracat, yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler ile taşımacılık faaliyetlerinden döviz olarak elde edilen hâsılat üzerinden hesaplanacaktır.
Döviz olarak elde edilen ihracat hasılatının Türk Lirası karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere kaydedildiği tarihte geçerli olan ve T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan edilmiş döviz alış kurlarının esas alınması gerekmektedir.
Hasılatın kanuni süreden sonra kayıtlara intikal ettirilmesi halinde, götürü gider uygulamasında dikkate alınacak hasılat, kayıtlara intikal ettirilmesi gerektiği tarihteki kur üzerinden hesaplanacaktır. Dövizlerin yurda getirilmesi gerektiği tarihe kadar doğan kur farklarının ise bu uygulamada dikkate alınamayacaktır.
Yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetlere ilişkin faaliyetlerin zararla sonuçlanmış olması götürü gider hesaplanmasına engel teşkil etmemektedir.
Bu durumda, götürü olarak hesaplanan giderler, bu zararları artırıcı bir unsur olacak ve genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.
ÖRNEK UYGULAMA: SANCAK Pazarlama A.Ş. 2023 yılında döviz karşılığı yapılan ihracattan 50.000.000,00 TL’lik hasılat elde etmiştir. Şirketin anılan yılda ihracat faaliyeti ile ilgili GVK’nin 40’ıncı maddesi birinci bendi kapsamına giren 1.000.000,00 TL gideri bulunmaktadır.
Bu giderlerin 400.000,00 TL’lik kısmının belgesi temin edilememiştir.
Belgelendirilmiş Giderler: 600.000,00 TL
Belgelendirilmemiş Giderler: 400.000,00 TL
Toplam Giderler: 1.000.000,00 TL
Belgesiz Giderlere Karşılık Olmak Üzere Ticari Kazançtan İndirilebilecek Götürü Gider Tutarı (50.000.000,00 % 005): 250.000,00 TL
Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler : (400.000,00 – 250.000,00): 150.000,00 TL
Ticari Kazançtan İndirilebilecek Belgeli Giderler ile Götürü Olarak, Hesaplanan Giderlerin Toplamı(600.000,00+250.000,00): 850.000,00 TL
Türk Lirası karşılığında yapılan ihracat hasılatı götürü gider uygulaması kapsamında değildir. Ancak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne Türk Lirası karşılığı yapılmış ihracat, döviz cinsinden hasılat olarak kabul edilecektir.
Götürü gider uygulamasından, ihracatçıya ihraç kaydıyla mal teslim edenlerin yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır
YMM/BD HASAN SANCAK
https://www.linkedin.com/pulse/ispat-edici-k%C3%A2%C4%9Fit-aranmayan-giderler-hasan-sancak/
Kaynakça;
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
213 sayılı Vergi Usul Kanunu
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
194, 197 ve 233 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğleri
YMM Mehmet MAÇ
