Matrah - vergi artırımı, iş dünyası ve vergi mükelleflerinin yapılandırma yasalarında en çok ilgi gösterdiği 3 düzenlemeden birisi. Diğer ikisi ise, emtia stok beyanı ve kasa - cari hesap düzeltmesi. Aslında her üçü de birbirinden özel ve önemli düzenlemeler.

Hemen her yapılandırma yasasında olduğu gibi 7440 sayılı Kanun uygulamasında da, bazı konularda iş dünyası ve vergi mükelleflerini uyarma ihtiyacı duyuyoruz. Bu konulardan birisi de, matrah ve vergi artırımı yapacak olanlara yönelik.

Uyarımız tam olarak ne ile ilgili?

Uyarımız, tahakkuk eden vergileri süresinde ödemeyerek matrah ve vergi artırımlarını ihlal eden mükelleflerin karşılaşacakları yaptırımlarla ilgili. Çünkü, matrah ve vergi artırımlarının bozulmasının sadece tahakkuk eden vergilerin gecikme zammıyla ödeme sorumluluğu dışında, ilk vergi incelemesine alınacak mükellefler listesine alınma gibi ağır bir sonucu daha var!

Yani, dimyata pirince giderken, evdeki bulgurdan olma durumu söz konusu!

Matrah ve vergi artırımı aynı şeyler mi?

Kamuoyunda aynı anlamda kullanılıyor olsalar da, matrah artırımı ve vergi artırımı birbirinden farklı iki ayrı uygulama. Yani, aynı şeyler değil. Matrah artırımında beyan edilen matrahlar, vergi artırımında ise daha önce beyan edilen vergiler Kanunda belirtilen oran ve tutarlarda artırılıyor. Dolayısıyla, matrah artırımı yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyanları, vergi artırımı ise KDV ve kar payı stopajı dahil stopaj gelir/kurumlar vergisi beyanları için söz konusu olabiliyor.

Matrah ve vergi artırımı ne fayda sağlıyor? 

Matrah ve vergi artırımı yaparak buna ilişkin olarak tahakkuk eden vergiyi ödeyen mükellefler, matrah ve vergi artırımı yaptıkları yıl veya yıllar için, artırım konusu vergi türleri yönünden “vergi incelemesi yapılmama garantisi” elde ediyorlar. Matrah ve vergi artırımı aslında vergi incelemesine karşı bir kasko sigortası niteliğinde! Artırım yapılan yıllarla ilgili düşük tutarda bir “sigorta parası” ödenerek, vergi incelemesinden kurtulmak mümkün.

Hem devlet hem mükellefler kârlı!

Matrah ve vergi artırımında, hem mükellef hem de Devlet karlı. Çünkü, ülkemizde mükelleflerin incelenme oranı son derece düşük ve yetersiz. Hakkında vergi incelemesi yapılan mükellef sayısının toplam mükellef sayısına oranı yani inceleme oranı 2022’de yüzde 2,26; 2021 yılında yüzde 1,68; 2020 yılında yüzde 1,58; 2019 yılında ise yüzde 1,45. Bunun kısa bir süre içerisinde artırılma imkanı da yok gibi. Bu oran yıllardır böyle, kolay kolay da değişecek gibi görünmüyor.

Devlet, matrah ve vergi artırımı düzenlemesiyle mükelleflere, yasada belirlenen ödemeyi yapmaları halinde haklarında vergi incelemesi yapmama garantisi veriyor. Mükellefler de, bu ödemeyi yaparak bu garantiyi elde ediyorlar. Ayrıca, Devlet, bir taraftan yasada belirlenen tutarda vergi alıyor ve ödenen bu vergileri kazancın tespitinde gider olarak kabul etmiyor, diğer taraftan da matrah artırımı yapılan yıllarda zarar varsa, bu zararların 2022 yılında tamamının, diğer yıllarda ise yüzde 50’sinin mahsubunu kabul etmiyor.

Matrah ve vergi artırımı hangi yıllar için yapılabiliyor?

7440 sayılı Yasaya göre matrah ve vergi artırımı; 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yılları için sırasıyla yıllık gelir ve kurumlar vergisi ile KDV ve gelir/kurum stopaj beyanları için yapılabiliyor.

31 Mayıs’a kadar başvuru yapılabilecek!

Matrah ve vergi artırımında bulunmak isteyenlerin 31 Mayıs 2023 tarihine kadar başvuruda bulunmaları, tahakkuk eden vergileri de peşin veya ilk taksiti Haziran 2023 Eylül ayı sonuna kadar olmak üzere aylık taksitler halinde 12 eşit taksitte ödemeleri gerekiyor. Ayrıca, ilk iki taksitin süresinde ödenmesi de zorunlu bulunuyor.

Matrah ve vergi artırımına ilişkin sistem neden geç açıldı?

7440 sayılı Yapılandırma Yasası 12 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi ancak matrah ve vergi artırımı başvurularının yapılacağı sistem ancak 1 ay sonra mükelleflerin kullanımına açılabildi. Burada Maliye’nin herhangi bir kusuru veya ihmali yok, oldukça yoğun bir gündeme (yıllık gelir vergisi beyannamesinin alınması ve ilk taksitin tahsili vb.) denk geldi. Ayrıca, matrah ve vergi artırımından yararlanamayacak olanların belirlendiği listeler MASAK, VDK ve Adalet Bakanlığı’ndan biraz geç geldi. Bu ise, sistemin açılmasını biraz da olsa geciktirdi.

Sistemin geç açılması başvuru süresinin uzatılmasını gündeme getirir mi?

Şu an için herhangi bir sorun yok, başvurular alınmaya başlandı, 31 Mayıs’ta sona erecek. Ancak, Cumhurbaşkanımızın başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini 1 aya kadar uzatma yetkisi var. Herhangi bir aksilik halinde, başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerinin 1’er aya kadar uzatılması söz konusu olabilir. Bir önceki yapılandırma yasası olan 7326 sayılı Yasa’daki başvuru ve ilk taksit ödeme süreleri Cumhurbaşkanımız tarafından 1’er ay uzatılmıştı (4420 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, 27 Ağustos 2021 tarihli ve 31581 sayılı Resmi Gazete).

Artırım yeterli değil, tahakkuk eden vergilerin ödenmesi de şart!

Matrah ve vergi artırımının geçerli olabilmesi için, tahakkuk eden verginin peşin veya ilk taksiti Haziran 2023 ayı sonuna kadar olmak üzere aylık dönemler halinde 12 eşit taksitte ödenmesi gerekiyor. Ayrıca, artırımın geçerli olabilmesi için, ilk iki taksitin süresinde ödenmesi de şart! Matrah veya vergi artırımı sonucunda tahakkuk eden vergilerin tamamının peşin olarak ödenmesi hâlinde, bu vergilerden yüzde 10 da indirim yapılıyor ve taksit katsayısı uygulanmıyor.

Matrah ve vergi artırımında mağduriyet en çok nerede yaşanıyor?

Matrah ve vergi artırımında en çok mağduriyet, bu artırımlar sonucunda tahakkuk eden vergilerin yasada öngörülen şekilde ödenmemesi nedeniyle bu artırımların ihlal edilmesi halinde yaşanıyor. Matrah ve vergi artırımlarını ihlal edenler, bu artırımların sağladığı avantajları kaybediyorlar.  Matrah ve vergi artırımları bozulanların, kendilerine yeni bir hak verilmesi için başvurmadıkları makam – kurum kalmıyor. Ama nafile, mükelleflere ihlal ettikleri bu artırımları canlandıracak (ihya edecek) yeni bir hak bugüne kadar hiç verilmedi. Bu durum en son 7440 sayılı Kanunun teklif aşamasında da yaşandı, ancak tüm ısrarlara rağmen matrah ve vergi artırımları bozulanlara, yaptıkları bu artırımları geçerli kılacak yeni bir hak verilmedi, sadece ilgili yıllar için yeniden matrah artırımı yapmalarına imkan sağlandı.

İhlal edenleri hangi yaptırımlar bekliyor?

Matrah ve vergi artırımında bulunanlar, tahakkuk eden vergileri Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödememeleri halinde, bu artırımların sağladığı  avantajları/hakları kaybediyorlar. Bu haklarını kaybedenlere ne mi yapılıyor?

Matrah ve vergi artırımlarının ihlal edilmesinin sadece bu artırımlara ilişkin tahakkuk eden vergilerin gecikme zammıyla ödenmesi sorumluluğu dışında, “ilk vergi incelemesine alınacak mükellefler listesi”ne dahil edilme gibi ağır bir sonucu daha var! Yani, bu durumdaki mükellefler bir yandan öncelikli olarak vergi incelemesine alınıyor, bir yandan da artırım nedeniyle tahakkuk eden vergileri gecikme zammı hesaplanarak takibe alınıyor.

Dimyata pirince giderken evdeki bulgurdan olmayın!

Matrah ve vergi artırımında bulunup tahakkuk eden vergileri yasada öngörülen süre ve şekilde ödeyemeyecek olanların, bu artırımları yapmamalarında fayda var. Çünkü, matrah ve vergi artırımlarını ihlal edecekleri daha baştan belli olanların, işin sonunda hem hemen incelemeye alınma hem de yararlanamadıkları artırımların vergisini ödeme durumuyla karşı karşıya kalmaları muhtemel. Dolayısıyla, dimyata pirince giderken evdeki bulgurdan olmamak için, matrah ve vergi artırımına karar vermeden önce iyi düşünmekte fayda var!

Sonuç olarak;

Matrah ve vergi artırımı gerçekten bir kasko sigortası niteliğinde. Ancak, artırım nedeniyle tahakkuk eden vergilerin Yasada belirtilen süre ve şekilde ödenmesi koşuluyla! Tahakkuk eden vergilerin kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmemesi halinde, matrah ve vergi artırımının sağladığı vergi inceleme sigortası avantajı kaybediliyor, ayrıca bu mükellefler öncelikli olarak vergi incelemesine alınıyorlar. Matrah ve vergi artırımında bulunacak mükelleflerin bu durumu dikkate alarak, kırk kere düşünüp bir kere karar vermeleri gerekiyor. Artırım nedeniyle tahakkuk eden vergileri ödeyemeyecek olanların daha baştan bu artırımı yapmamaları kendi lehlerine.

Buradan matrah ve vergi artırımı yapacak olanlara SON UYARIMIZ: Eğer ödeyemeyecekseniz, matrah ve vergi artırımı yapmayın, “Dimyata Pirince Giderken Evdeki Bulgurdan Olmayın!” Abdullah TOLU

https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/odeyemeyecekseniz-matrah-ve-vergi-artirimi-yapmayin/691828