Son günlerde 7440 sayılı Yapılandırma Yasası ile ilgili gelen sorular artmaya başladı. Bu son derece normal. Çünkü, beyanların yapılacağı sistem gerekli yazılımlar tamamlanarak geçtiğimiz hafta geç de olsa açıldı, yani başvurular başladı.
Gelen sorulardan birisi de, Maliye’nin, başvuru süresi dolduktan sonra emtia stok beyanında bulunan mükellefleri kontrol edip edemeyeceği, sorgulayıp sorgulayamayacağı ile ilgili.
Peşinen cevap verelim: Evet, Maliye emtia stok beyanında bulunanları sonradan sorgulayabilir, bu beyanların doğruluğu ve yerindeliğini her zaman kontrol edebilir. Kaldı ki, 7440 sayılı Yasa’da bunun aksine bir hüküm veya düzenleme de bulunmuyor!
En çok ilgi gösterilen iki düzenlemeden birisi
Emtia stok beyanı, bugüne kadar çıkarılan yapılandırma yasalarında mükelleflerin en çok ilgi gösterdiği iki düzenlemeden birisi. Diğeri ise, matrah ve vergi artırımı. Mükellefler en çok bu iki düzenlemeden yararlanıyor. 7440 sayılı Yapılandırma Yasası uygulamasında da, mükelleflerin en fazla bu iki düzenlemeden faydalanması bekleniyor.
Stok beyanı ile ne amaçlanıyor?
Stok beyanı düzenlemesiyle; gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan yani faturasız emtiaları yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle, kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirme imkânı sağlanıyor (7440 sayılı Kanun, Mad. 6/1).
Stok beyanının vergisel yükümlülüğü var mı?
Olmaz mı, elbette var, hem de oldukça cazip!
Faturasız emtiaların stok beyanı kapsamında kayıtlara alınabilmesi için, bunların rayiç bedelleri üzerinden tabi oldukları KDV oranının yarısı kadar KDV hesaplanarak, stok beyanına ilişkin beyanname ve envanter listesinin 31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar verilmesi, tahakkuk edecek verginin de aynı süre içinde ödenmesi gerekiyor. Bu şekilde kayıtlara intikal ettirilecek emtia genel KDV oranına (yüzde 18) tabi ise yüzde 9; indirimli KDV oranına (yüzde 1, yüzde 8) tabi ise bu oranların yarısı (yüzde yarım, yüzde 4) kadar KDV hesaplanması ve ödenmesi gerekiyor.
Ödenen yarım KDV’ler indirim konusu yapılabiliyor mu?
Emtia stok beyanı kapsamında beyan edilen emtialara ilişkin olarak hesaplanarak ödenen KDV’ler indirilebiliyor ancak iade konusu yapılamıyor. Bu yarım KDV’lerin indirim konusu yapılabilmesi için sadece tahakkuk etmesi yeterli değil, mutlak suretle ödenmesi de şart. KDV’nin taksitle ödenmesi halinde, ödendikçe indirim konusu yapılması gerekiyor.
KDV’nin ödenmemesi stok beyanını geçersiz kılar mı?
Gerek 7440 sayılı Yasada gerekse 1 No.lu Tebliğde, stok beyanı üzerine tahakkuk eden KDV’nin ödenmemesi halinde, emtia stok beyanının geçersiz sayılacağına dair herhangi bir düzenleme bulunmuyor. Dolayısıyla, emtia stok beyanı nedeniyle tahakkuk eden KDV‘nin 31 Mayıs’a kadar (bu tarih dahil) ödenmemesi emtia stok beyanını geçersiz kılmıyor, yani stok beyanı geçerli oluyor, sadece ödenmeyen KDV’ler indirim konusu yapılamıyor. Beyan edilen ancak ödenmeyen bu KDV’lerin vergi dairelerince 6183 sayılı Kanuna göre gecikme zammı uygulanarak takip ve tahsil edilmesi gerekiyor.
Emtia stok beyanına neden çok ilgi gösteriliyor?
Cevabı oldukça basit, emtia stok beyanı, yapanlara oldukça cazip avantajlar sağlıyor. Mükellefler de haklı olarak bu avantajlardan yararlanmak istiyor. Emtia stok beyanı yapmanın avantajları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
1) Faturasız emtianın faturası Devletten alınmış olacak.
2) Faturasız emtia, düşük bir KDV ödenerek kayıtlara alınmış olacak.
3) Faturasız mal bulundurulduğu gerekçesiyle, KDV Kanunu’nun 9/2 maddesi kapsamında cezalı KDV tarhiyatı yapılma riski ortadan kaldırılmış olacak.
4) Emtia stok beyanı için ödenen KDV indirim konusu yapılabilecek.
5) Kayıtlara alınan emtia bilançonun aktif kısmında artışa neden olacak. Karşılık hesabı da 5 kodlu grupta (525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabı) yer alacak, bu şekilde işletmenin öz kaynaklarında da bir artış sağlanmış olacak.
6) Bildirilen emtianın değeri kaç TL ise, o kadar para işletmeden vergisiz olarak çekilebilecek.
7) Devlet güvencesinde geleceğe yönelik risksiz, düşük KDV’li stok yaratılacak.
Maliye, stok beyanında bulunanları sonradan kontrol edebilir mi?
Evet, Maliye, emtia stok beyanlarının doğruluğu ve yerindeliğini her zaman kontrol edebilir. Ancak, Maliye 7326 sayılı Kanun hariç bugüne kadar çıkarılan yapılandırma yasaları kapsamında yapılan stok beyanlarını sonradan hiç kontrol etmedi ve incelemedi.
Peki, 7326 sayılı Kanun stok beyanı neden incelendi?
Maliye, 7326 sayılı Kanuna ilişkin başvuru süresi sonrasında, yapılan stok beyanlarını ve eki envanter listelerini belirli kriterlere göre analiz ederek, riskli olan mükellefleri ve beyanlarını tespit etti. Bu kapsamda stok beyanlarını riskli bulduğu yaklaşık 400 mükellefi aşağıdaki iki grupta topladı:
Birinci grup, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenledikleri tespit edilen mükelleflerden stok beyanında bulunanlar.
İkinci grup ise, sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma olumsuz raporu ile sahte belge veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanma, beyanname vermeme, adresinde bulunamama, defter ve belge ibraz etmeme olumsuz tespitleri bulunan ve bu nedenle özel esaslara tabi olan mükellefler ile belli bir tutarın üzerinde ancak işletmenin esas faaliyet konusu dışında stok beyanında bulunan mükellefler.
Maliye stok beyanını riskli bulduğu mükellefleri vergi dairelerine bildirdi
Maliye, stok beyanlarını riskli bulduğu mükellefleri vergi dairelerine göndererek,
1) Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenledikleri tespit edilen mükelleflerden stok beyanında bulunanların bu beyanlarının doğruluğunun tespit edilmesini ve bu amaçla yoklama yapılmasını, yapılacak yoklama ve buna müteakip yapılacak araştırma neticesinde, beyanların gerçek durumu yansıtmadığının anlaşılması halinde bu beyanların düzeltilmesini, yapılan beyanların doğruluğunun anlaşılması durumunda ise yapılan beyana ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılıp yapılmadığı, yapıldı ise bu indirim hakkının bulunup bulunmadığı hususunun araştırılması ve gerekli işlemlerin yapılmasını istedi.
2) İkinci grupta yer alan mükelleflerin stok beyanı ekinde verdikleri envanter listesinin incelenmesi ve mükelleflerden bu beyanlarına ilişkin açıklama alınması suretiyle yapılan beyanın iktisadi, ticari veya teknik icaplara uygun olup olmadığının araştırılmasını, yapılan araştırma sonucunda beyanların iktisadi, ticari veya teknik icaplara uygun olmadığının anlaşılması halinde beyanların doğruluğunun tespitine yönelik olarak yoklama yaptırılmasını, yapılan beyanların gerçek durumu yansıtmadığının anlaşılması halinde bu beyanların düzeltilmesini, yapılan beyanların doğru olduğunun anlaşılması durumunda ise yapılan beyana ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılıp yapılmadığı, yapıldı ise bu indirim hakkının bulunup bulunmadığı hususunun araştırılmasını ve gerekli işlemlerin yapılmasını istedi.
Gerçeğe aykırı stok beyanları iptal edildi
Maliye, yaptığı araştırma ve inceleme sonucunda, beyanlarını riskli bulduğu bu 400 mükelleften gerçeğe aykırı ve gerçek durumu yansıtmadığı anlaşılanların stok beyanlarını iptal etti.
Yeni stok beyanları da incelenebilir mi?
Evet, böyle bir şey söz konusu olabilir.
Maliye’nin stok beyanlarını inceleyerek, riskli beyanları tespit etmesinde ve bu beyanları incelemesinde bir sıkıntı bulunmuyor. Kaldı ki, bu tespitleri yapmak zaten Maliye’nin yetki ve sorumluluğunda. Maalesef ülke olarak hala sahte belge ile uğraşıyoruz. Vergi incelemelerinin büyük bir kısmı, sahte belge düzenleme ve kullanma fiilleri üzerine. Yine, Yargıya intikal eden uyuşmazlıkların büyük kısmı da bu konuda.
Bu nedenle, Maliye’nin yukarıda oluşturduğu bu riskli iki grubun 7440 sayılı Kanuna göre yaptıkları stok beyanlarını incelemesi mümkün. Burada, “Maliye’nin stok beyanında bulunanlara tuzak kurması” gibi bir durum kesinlikle söz konusu değil.
Ayrıca, işletmelerde fiilen olmayan emtialar için stok beyanı yapılmaması gerekiyor
Sonuç olarak;
Emtia stok beyanı oldukça önemli ve avantajlı. Ancak, bu beyanla ilgili olarak Maliye’nin sonradan sorgulama ve kontrol görevi söz konusu. Bu kapsamda beyanda bulunacakların dikkat etmelerinde ve sadece işletmede faaliyet konusuyla ilgili fiilen mevcut olan ancak faturasız olması nedeniyle kayıtlarda yer almayan emtiaları bildirmelerinde fayda var. Abdullah TOLU
https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/maliye-stok-beyanini-sonradan-kontrol-edebilir-mi/691095
