Maliye geçmişte deprem, heyelan ve yangın gibi doğal afet durumlarında mücbir sebep ilan ederken, mükellefin afetten zarar görüp görmediğine bakmıyor, mücbir sebep hali ilan ettiği yerlerde vergi mükellefiyetinin bulunmasını mücbir sebepten yaralanmak için yeterli görüyordu.

Nitekim son depremlerden sonra da aynı anlayışla depremlerden etkilenen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa ve Elazığ illeri ile Sivas ilinin Gürün ilçesinde mücbir sebep hali ilan etti.

Hangi mükellefler mücbir sebep kapsamına giriyor?

Maliyenin açıklamasına göre, depremin etkilediği iller ve Sivas ilinin Gürün ilçesinde deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerin, bu mükellefiyetleri nedeniyle vergi kanunlarının uygulanması bakımından 06.02.2023 ila 31.07.2023 (bu tarih dahil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde oldukları kabul edildi.

Mücbir sebep ilanı mükelleflere ne sağlıyor?

Maliyenin mücbir sebep halinde yerine getirilmeyecek yükümlülükleri belirleme yetkisi var. Maliye bu yetkisine istinaden ilan ettiği mücbir sebep dolayısıyla yerine getirilmeyecek yükümlülükleri de belirledi.

Vergi Usul Kanununa göre, mücbir sebep vergide süreleri uzatıyor, dolayısıyla mücbir sebep halinin geçerli olduğu süre içinde verilmesi gereken beyanname ve bildirimlerin verilme süreleri uzuyor. Maliye kamuoyuna, mücbir sebep süresince verilmesi gereken vergi beyanname ve bildirimlerinin (örneğin 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinin) normal sürelerinde verilmeyip 15 Ağustos 2023 Salı günü sonuna kadar verilebileceğini ve bu beyanname ve bildirimler üzerine tahakkuk eden/edecek vergilerin de 31 Ağustos 2023 Perşembe günü sonuna kadar ödenebileceğini açıkladı.

Ayrıca, bu mükellefler tarafından mücbir sebep hali süresi içerisinde verilmesi gereken 2023 yılı birinci geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannamelerinin verilmeyeceği duyuruldu. Yani bu geçici vergi beyannameleri hiç verilmeyecek.

Maliyenin açıkladığı bir başka avantaj ise mücbir sebep halinin ilan edildiği yerlerde bulunan vergi mükelleflerinin vergi borçlarının, 2 Ekim 2023 Pazartesi günü sonuna kadar başvuru yapmaları ve gerekli şartları da taşımaları kaydıyla faiz alınmaksızın 24 aya kadar taksitlendirilmesi imkânı getirilmesidir.

Deprem bölgesi dışındaki mükelleflerden mücbir sebepten kimler yararlanabilecek?

Mücbir sebep ilan edilen yerler dışında mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerden, deprem bölgesinde faaliyet gösteren ve mücbir sebep hali kapsamında olan serbest muhasebeci mali mali müşavirler ile aralarında deprem tarihi itibarıyla Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi bulunan mükellefler de, mücbir sebepten yararlanacaklar.  

Görüldüğü gibi depremden hiç etkilenmedikleri halde sırf defterleri mücbir sebep kapsamındaki mali müşavirler tarafından tutulduğu, imzalandığı ve gönderildiği için mücbir sebep halinden yararlanan mükellefler var!

Buna karşılık, deprem bölgesinde mükellefiyeti bulunmayan ancak söz konusu bölgelerde şube, fabrika, depo vs. işletmesi veya varlıkları bulunan ve bu işletmeleri ve varlıkları zarar gören mükellefler mücbir sebepten yararlanamıyorlar.

Örneğin genel merkezi İstanbul’da olduğu için kurumlar vergi mükellefiyeti İstanbul’da bulunan bir mükellefin Gaziantep’teki fabrikasının deprem nedeniyle zarar görmesi ve üretim yapılamaması halinde bile bu mükellefin mücbir sebep kapsamında olduğu kabul edilmiyor. Yani bu durumdaki mükellef tüm vergi yükümlülüklerini normal süresinde yerine getirmek zorunda...

Sizce de burada bir yanlışlık/haksızlık yok mu?

Deprem bölgesi dışında sadece merkezi bulunan, tüm faaliyet kazancını deprem bölgesinden sağlayan mükellefler açısından durum daha da vahim.

Bence bu durumdaki mükelleflerin depremden etkilendikleri, kamu otoritelerinin ilgili mevzuat kapsamında yaptıkları veya vergi idaresinin yetkili elemanlarının talep üzerine yapacakları tespitlere istinaden yahut mükelleflere bu durumlarını tevsik etme imkânı sağlanarak, yaşanan haksızlık ACİLEN giderilmelidir.  

Vergi Usul Kanununun 15 inci maddesine göre, Maliye Bakanlığı, mücbir sebep sayılan haller nedeniyle; bölge, il, ilçe, mahal veya afete maruz kalanlar itibarıyla mücbir sebep hali ilân etmeye ve bu sürede vergi ödevlerinden yerine getirilemeyecek olanları tespit etmeye yetkili. Dolayısıyla, Bakanlık daha önce “yer” bazında kullandığı yetkisini, “afete maruz kalanlar” itibarıyla genişletebilir ve bu mükellefler tarafından yerine getirilemeyecek olan vergi ödevlerini ayrıca belirleyebilir. Böyle bir düzenlemeye acil ihtiyaç var!

Benzer haksızlık dün yayımlanan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla ihdas edilen ek vergide de yaşanacak. 6/2/2023 tarihi itibarıyla, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar bu vergiden muaf kılınırken, depremden etkilenen ancak söz konusu yerlerde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar ek vergiyi ödeme zorunda kalacaklar. Erdoğan Sağlam

https://t24.com.tr/yazarlar/erdogan-saglam/vergide-mucbir-sebep-uygulamasinda-yasanan-haksizlik,39127